Cây Bao Báp – Cây đặc biệt với nhiều ứng dụng thú vị

Cây bao báp ở Tây Úc

Cây bao báp là một loại cây độc đáo thuộc họ Gạo. Đặc điểm nổi bật của cây này là thân gỗ to, có thể cao từ 5 đến 30m và đường kính lên đến 50m. Cây bao báp có khả năng sống chịu đựng trong nhiều điều kiện khí hậu khác nhau, đặc biệt là ở những vùng khô cằn và khắc nghiệt. Điều này bởi vì thân cây có khả năng dự trữ lượng nước lớn lên đến 120.000 lít. Vì vậy, cây bao báp phình to ra một cách đặc biệt.

Ở Việt Nam, cây bao báp xuất hiện lần đầu tại Hà Tiên (Kiên Giang) hơn 100 năm trước. Sau đó, cây được trồng tại Huế từ năm 1950, sau khi được kĩ sư nông nghiệp mang về từ Pháp. Hiện nay, cây bao báp cũng được trồng ở một số tỉnh thành như Hà Nội và Sài Gòn.

Cây bao báp và sự phân bố của chúng

Loài cây bao báp trên thế giới

Trên thế giới, cây bao báp chủ yếu phân bố ở 3 vùng: Madagascar (6 loài), thảo nguyên Đông Phi (1 loài) và Australia (1 loài).

• Adansonia digitata: Còn được gọi là cây bao báp châu Phi, loại cây này được biết đến từ năm 1753 và phân bố rộng rãi ở Đông Bắc, Trung và Miền Nam châu Phi. Với chiều cao trung bình 25m, cây bao báp châu Phi được ví như chiếc lọ chai vì khả năng chứa nước trong mô mềm. Cây thường ra hoa vào mùa xuân, hoa có màu trắng.

• Adansonia grandidieri: Đây là giống cây bao báp nổi tiếng nhất và lâu đời nhất xuyên suốt Madagascar. Loài cây này đã được trồng phổ biến ở Huế (Việt Nam) hơn 60 năm trước.

• Adansonia gregorii: Loài cây bao báp này chủ yếu được trồng ở Kimberley, Tây Úc, nơi có khí hậu khô hạn như sa mạc Tanami – nơi được coi là một trong những vùng đất nóng và khô nhất tại Úc.

• Adansonia madagascariensis: Đây là một loại cây rụng lá với chiều cao 10-30m. Loài cây này được xếp vào danh sách đỏ của IUCN (2011), tức là loài cây có nguy cơ bị đe dọa.

• Adansonia perrieri: Loài cây này có phạm vi phân bố ở phía bắc Madagascar và đang bị đe dọa bởi việc khai thác củi và gỗ. Thân cây có thể cao tới 30m, nhưng chỉ tạo ra nhánh nhỏ như vương miện.

• Adansonia rubrostipa: Loài cây này có chiều cao từ 5-20m. Thân cây có lỗ hình trụ với đường kính lên tới 2m. Việc phân bố rộng rãi giúp loài cây này được bảo tồn an toàn, tuy nhiên một số quần thể lại bị đe dọa do khai thác than.

• Adansonia suarezensis: Loài cây này có chiều cao lên tới 25m và lỗ hình trụ có đường kính 2m. Tuy nhiên, khu rừng rụng lá nơi tìm thấy loài cây này đang bị tàn phá do khai thác than và gỗ, gây nguy cơ tuyệt chủng sinh thái.

• Adansonia za: Loài này có chiều cao 30m, nhưng đôi khi lại chỉ cao không quá 5m. Loài cây này đã được đề xuất là một cây trồng thương mại có tiềm năng cao.

Hình dạng cây bao báp

Hình dáng đặc biệt của cây bao báp

Cây bao báp là loài cây rụng lá có chiều cao từ 5-20m. Chúng có thể phát triển đến kích thước khổng lồ và niên đại lên đến 3.000 tuổi. Một cây bao báp cổ rỗng ở Zimbabwe lớn đến mức có thể trú ẩn tới 40 người bên trong thân cây. Baobabs đã được sử dụng như một cửa hàng, nhà tù, nhà ở, kho lưu trữ và nhà chờ xe buýt.

Thân cây bao báp có bề mặt nhẵn và sáng bóng, hoàn toàn không giống với vỏ cây khác, và có màu xám hồng hoặc đôi khi có màu đồng. Khi trơ trụi lá, nhánh rộng của cây bao báp trông giống như rễ cây bám vào không trung, như thể nó được trồng ngược.

Một cây bao báp lớn có thể tạo ra một hệ sinh thái riêng biệt, vì nó hỗ trợ cuộc sống của rất nhiều sinh vật, từ động vật có vú lớn nhất cho đến hàng ngàn sinh vật nhỏ bé. Chim làm tổ trên cành cây, khỉ ăn trái cây và dơi ăn hoa và thụ phấn cho cây.

Hạt cây bao báp với những lợi ích kỳ diệu

Cây bao báp – Kho báu dinh dưỡng

Cây bao báp không chỉ đẹp mắt mà còn có nhiều ứng dụng tuyệt vời trong việc cung cấp dinh dưỡng và sức khỏe cho con người.

• Bổ sung nhiều vitamin và khoáng chất: Hạt của cây bao báp là một nguồn cung cấp vitamin C, chất chống oxy hóa, kali, magie, sắt và kẽm. Lá của cây cũng giàu canxi và protein dễ tiêu hóa. Ngoài ra, hạt và nhân của cây chứa chất xơ, chất béo, và các chất dinh dưỡng như thiamine, canxi và sắt.

• Giúp giảm cân và cân bằng lượng đường trong máu: Baobab có khả năng kiềm chế cảm giác thèm ăn và tăng cảm giác no, giúp giảm việc tiêu thụ thức ăn và giảm cân. Ngoài ra, cây bao báp có khả năng kiểm soát lượng đường trong máu, giúp hạn chế tăng đường huyết và lượng insulin cần thiết để vận chuyển đường từ máu đến các mô.

• Chất chống oxy hóa và polyphenol giúp bảo vệ tim: Cây bao báp chứa nhiều chất chống oxy hóa và polyphenol, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương oxy hóa, giảm viêm trong cơ thể và bảo vệ tim khỏi tổn thương.

• Chất xơ cao tốt cho tiêu hóa: Cây bao báp là một nguồn chất xơ tốt, có thể cung cấp đến 18% lượng chất xơ được khuyến nghị hàng ngày chỉ trong một muỗng canh (10 gram). Chất xơ còn là một loại prebiotic, giúp nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi trong ruột và tăng cường sức khỏe hệ vi sinh đường ruột. Nghiên cứu cũng cho thấy tăng lượng chất xơ có thể bảo vệ chống lại các bệnh loét đường ruột, viêm ruột và bệnh.

Cây bao báp có hình dáng đặc biệt và ứng dụng đa dạng, từ trang trí cho các món ăn đến công dụng dinh dưỡng. Nếu bạn quan tâm đến chăm sóc và trồng cây bao báp, hãy tham khảo thêm tại Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh.