Cây Thúi địch: Nguồn thảo dược tuyệt vời cho sức khỏe

Lá thúi địch không chỉ là một loại rau gia vị phổ biến trong đời sống hàng ngày, mà còn là một loại thảo dược có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Loại cây này thường được sử dụng kèm với các món ăn chứa nhiều protein. Với những lợi ích vượt trội, cây thúi địch không chỉ là một loại rau ăn kèm mà còn là một dược liệu quý trên vườn nhà. Hãy cùng tìm hiểu về cây thúi địch và những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại cho sức khỏe.

Giới thiệu chung

Lá thúi địch là một loài cây có tên khác là “dây mơ lông” hay “ngưu bì đống”. Ở nước ngoài, nó còn được gọi là “King’s tonic” hoặc “stinky opal berry” (Anh). Theo tiếng La tinh, tên khoa học của cây là Paederia foetida L., trong đó “foetida” có nghĩa là “mùi hôi” hoặc “bốc mùi”. Cây thúi địch thuộc họ Cà phê Rubiaceae.

Hoa và lá thúi địch

Mô tả cây

Cây thúi địch là một loại cây leo bằng thân quấn và có tuổi thọ lâu dài. Thân của cây có màu lục hoặc tím đỏ.

Lá thúi địch mọc đối, có hình dạng trứng hoặc bầu dục, dài khoảng 5-10 cm và rộng 2-4 cm. Gốc lá của cây thường có hình tròn hoặc tim, và có cuống dài.

Cụm hoa của cây mọc ở kẽ lá hoặc đầu ngọn và có màu trắng điểm tím nhạt.

Quả của cây thúi địch có hình trứng, dẹt và màu nâu bóng.

Toàn bộ cây có lông mềm, đặc biệt là thân, cành và lá non. Lá của cây thúi địch có mùi khó ngửi, vì vậy người dân gọi nó là “thúi địch”.

Phân bố và sinh thái

Cây thúi địch phân bố chủ yếu ở các vùng cận nhiệt đới, nhiệt đới châu Á và Nam Mỹ. Ở Việt Nam, có 5 loài cây thúi địch, trong đó loài Paederia foetida là loài phổ biến nhất.

Cây có thể mọc ở nhiều nơi trên cả nước, thường mọc hoang trên các hàng rào. Cây thúi địch là loại cây nhiệt đới, thích sáng và ẩm, nhưng cũng có thể chịu được bóng râm.

Bộ phận dùng

Cây thúi địch được thu hái khi cần sử dụng, và có thể sử dụng toàn bộ cây.

Thành phần hóa học

Lá thúi địch chứa 44,6% protein, bao gồm các chất như Argenin, Histidin, Lysin, Tyrosin, Tryptophan, Phenylalanin, Cystin, Methionin, Threonin và Valin.

Ngoài ra, lá thúi địch còn chứa tinh dầu có mùi hăng của disulfua carbon và methyl mercaptan, cũng như acid béo.

Tác dụng dược lý

Theo Y học hiện đại

Hoạt tính chống viêm của lá thúi địch

Chiết xuất từ lá thúi địch có tác dụng kháng viêm trên chuột. Hoạt tính kháng viêm này được thực hiện thông qua khả năng ức chế di chuyển bạch cầu và hóa chất trung gian trong quá trình viêm nhiễm. Ngoài ra, nó còn có tác dụng kháng viêm mạn thông qua ức chế hình thành mô hạt ở chuột cấy viên cotton.

Dịch chiết của lá cũng có khả năng kháng viêm tương tự cơ chế của DMARD – một loại thuốc chống viêm khớp tác dụng chậm. Kết quả này hứa hẹn mang lại lợi ích cho các bệnh nhân viêm khớp trong tương lai.

Lá thúi địch có tác dụng chống vi khuẩn lỵ

Lỵ là một loại nhiễm trùng tiêu hóa nghiêm trọng, gây ra tiêu chảy và phân lỏng kèm theo nhầy máu. Tiêu chảy thường gây mất nước, rối loạn điện giải và thậm chí có thể dẫn đến suy thận và nhiễm trùng huyết.

Các nghiên cứu trên động vật đã cho thấy rằng lá thúi địch có khả năng ức chế sự phát triển của các vi khuẩn Shigella flexneri và Entamoeba histolytica, đây là những vi khuẩn gây ra các triệu chứng của lỵ. Chiết xuất từ lá cây giúp làm giảm nhu động đường tiêu hóa, tăng cường hấp thu nước và điện giải, từ đó tạo cơ sở cho việc sử dụng chiết xuất này như một thuốc chống tiêu chảy.

Triệu chứng của lỵ là nguyên nhân gây ra những khó chịu cho người bệnh

Chiết xuất lá thúi địch có tác dụng giảm đường huyết

Đường máu cao kéo dài là nguyên nhân gây ra các biến chứng ở bệnh nhân tiểu đường. Những biến chứng này có thể xảy ra ở các cơ quan như não, mắt, tim và thận… Chiết xuất từ lá cây Paederia foetida L. đã cho thấy tác dụng hạ đường huyết thông qua cơ chế kích thích tụy sản xuất insulin ở chuột. Đồng thời, nó còn giúp làm giảm lipid máu xấu, hỗ trợ làm chậm sự phát triển của biến chứng tiểu đường.

Khả năng chống giun sán của lá thúi địch

Nhiễm giun sán là một trong những bệnh nhiễm kí sinh trùng phổ biến trên toàn thế giới. Bệnh này lây qua trứng có trong phân người và gây ô nhiễm đất ở những khu vực kém vệ sinh.

Chiết xuất nước từ lá thúi địch có hiệu quả cao trong việc chống lại giun lươn Trichostrongylus và giun tròn Haemonchus spp. Ngoài ra, nó cũng có hiệu quả vừa phải đối với giun móc Bunostomum và sán dây Monezia spp.

Giun sán sống kí sinh ở đường tiêu hóa gây ra các bệnh nhiễm kí sinh trùng hiện nay

Theo Y học cổ truyền

Lá thúi địch có vị hơi đắng – mặn và mùi hôi. Tính mát.

Cây thúi địch có tác dụng thanh nhiệt và giải độc.

Thường được sử dụng để chữa các chứng phong thấp, đau nhức, đau bụng, kiết lỵ, đầy bụng và chậm tiêu.

Theo kinh nghiệm dân gian, lá thúi địch có công dụng thanh nhiệt, sát khuẩn và trị các bệnh về đường tiêu hóa.

Kiêng kị, lưu ý khi sử dụng

Khi sử dụng lá thúi địch, bạn nên tuân thủ các liều dùng được khuyến nghị. Liều dùng thường là từ 20 đến 30g/ngày, có thể sử dụng đến 50g mà vẫn an toàn. Nếu ăn ít, với tính cách như rau thơm thì lá thúi địch có tác dụng thanh nhiệt và chống dị ứng.

Ngoài ra, bạn nên tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc hoặc sử dụng đúng liều lượng được khuyến cáo.

Tránh sử dụng lá thúi địch nếu bạn có bất kỳ dị ứng nào với thành phần của loại lá này.

Khi sử dụng lá thúi địch để làm thuốc, dù ăn sống, đắp ngoài hay sắc nước uống, bạn nên ngâm lá trong nước muối khoảng 20 phút để khử khuẩn.

Các bài thuốc chứa lá thúi địch

Chữa kiết lỵ

• Lấy lá thúi địch tươi (30-50g) trộn đều với trứng gà sống. Sau đó, bọc hỗn hợp này bằng lá chuối, đem nướng chín hoặc dùng chảo (không dầu) đun vàng hai mặt.

• Lấy ra ăn ngày 3 lần, liên tục vài ngày.

Chữa ăn khó tiêu, sôi bụng do thức ăn sống lạnh

• Lấy một nắm lá thúi địch tươi, rửa sạch, giã nát và lấy nước uống, hoặc có thể ăn cùng với thức ăn.

• Ăn liền trong 2-3 ngày.

Trị giun kim và giun đũa

• Giã nhỏ lá thúi địch, cho ít muối ăn sống hoặc vắt lấy nước uống, uống liền 3 buổi sáng vào lúc đói.

Trị đau nhức xương khớp, phong thấp ở người già

• Nấu thân và lá thúi địch, lấy nước uống vài lần trong ngày.

Làm mau lành vết thương ngoài da

• Dùng vài lá thúi địch giã nát và đắp trực tiếp vào khu vực tổn thương mỗi ngày 2 lần. Trước khi sử dụng, hãy rửa kỹ lá với nước muối để diệt khuẩn và ngăn ngừa nhiễm trùng cho vết thương.

Lá thúi địch không chỉ là một loại rau thông thường trong các món ăn của người Việt, mà còn có nhiều lợi ích về sức khỏe. Tuy nhiên, để tận dụng hết giá trị của cây thúi địch đối với sức khỏe, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để kiểm soát rủi ro và tránh những tác dụng không mong muốn.

Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh