Cây Ý Dĩ

Giới thiệu về cây Ý Dĩ

Cây Ý Dĩ còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như bo bo, hạt cườm, may pít, co đuôi. Tên khoa học của cây Ý Dĩ là Coix lachryma-jobi L, thuộc họ Poaceae – Hòa thảo.

Cây này thường mọc khắp nơi trong các khu vực núi có khí hậu mát mẻ, đặc biệt là ven suối. Ở Việt Nam, cây Ý Dĩ phổ biến ở các tỉnh Thanh Hóa, Lai Châu, Nghệ An, Hà Tĩnh. Hiện nay, cây này không còn phổ biến trong tự nhiên và việc thu hoạch cũng gặp khó khăn. Tuy nhiên, nhiều nơi hiện đã trồng Ý Dĩ để cung cấp nguồn nguyên liệu cho việc sử dụng.

Hình ảnh của cây Ý Dĩ

Đặc điểm sinh thái

Ý Dĩ là một loại cây sống lâu năm. Chiều cao của cây dao động từ 1m đến 2m. Thân cây Ý Dĩ mịn và bóng, không có lông và có vách dọc. Lá cây có hình mác to. Kích thước của lá dao động từ 10 đến 40cm và rộng khoảng 3cm. Lá có gân nổi rõ, với gân chính ở giữa lá.

Hoa của cây Ý Dĩ là hoa đơn tính. Hoa mọc ở kẽ lá và hình thành thành bông. Hoa đực mọc ở phía trên và hoa cái mọc ở phía dưới. Hoa đực có 3 nhị. Quả của cây Ý Dĩ được bao bọc bởi một lá bắc.

Bộ phận sử dụng của Ý Dĩ

Bộ phận được sử dụng làm thuốc của cây Ý Dĩ bao gồm hạt và rễ.

Bộ phận sử dụng làm thuốc là hạt Ý Dĩ

Thu hái, sơ chế và bảo quản

• Thu hái: Ý Dĩ được thu hoạch khi quả đã chín. Lúc này, người nông dân sẽ cắt cả cây và đập lấy quả. Sau đó, nhân trắng được tách ra và phơi hoặc sấy khô. Rễ của cây Ý Dĩ được cắt và rửa sạch trước khi phơi khô.

• Sơ chế: Dược liệu Ý Dĩ có thể được sử dụng tươi hoặc được sao vàng hoặc đen. Khi sao cám, Ý Dĩ được đun trong chảo cho đến khi có khói bay lên, sau đó đổ Ý Dĩ vào chảo và khuấy nhanh cho đến khi có màu vàng nhạt. Sau đó, được để nguội và sàng bỏ cám.

• Bảo quản: Ý Dĩ nên được cất giữ cẩn thận ở nơi khô ráo và thoáng mát để tránh ẩm mốc và mối mọt.

Thành phần hóa học

Trong hạt Ý Dĩ có chứa các thành phần hóa học như:

• 65% chất hydratcacbon
• 5.4% chất béo
• 13.7% chất protit
• Ngoài ra, hạt Ý Dĩ còn chứa các axit amin như leuxin, lysin, acginin, tysosin, histidin, chất coixin và axit glutamic

Trong rễ Ý Dĩ cũng có một số thành phần hoạt chất như:

• 17.6% chất protein
• 7.2% chất béo
• 52% tinh bột
• C8H703N (6 – metoxy benzolon)

Tác dụng của Ý Dĩ

Theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, Ý Dĩ có vị ngọt, tính hơi hàn, quy kinh vào kinh Tỳ, Thận, Phế. Ý Dĩ có các tác dụng sau:

• Chữa gân co rút cấp, không thể duỗi ra, phong thấp tý, hạ khí. Uống thuốc Ý Dĩ sẽ giúp cơ thể nhẹ nhàng và cung cấp năng lượng.
• Trị tình trạng nôn ra mủ máu, ho, đờm nghịch lên, phá ngũ tạng kết độc.

Tác dụng dược lý theo y học hiện đại

• Có tác dụng lên hệ hô hấp: Tinh dầu của Ý Dĩ có tác dụng kích thích hoặc ức chế hệ hô hấp tùy thuộc vào liều lượng. Đồng thời, dược liệu này còn có khả năng làm giãn phế quản.
• Có tác dụng lên khối u: Ý Dĩ còn có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.
• Tác dụng lên cơ vân: Tinh dầu Ý Dĩ có thể làm cơ vân giảm và làm giảm co bóp cơ trơn.

Ý Dĩ có một số tác dụng dược lý

Một số vị thuốc từ Ý Dĩ

• Chữa trị tình trạng tiểu tiện ra sỏi: Lấy 20g Ý Dĩ sắc chung với 600ml nước cho đến khi còn 200ml, sau đó uống. Uống liên tục sẽ giúp điều trị bệnh tiểu tiện và đưa về trạng thái bình thường.

• Chữa trị bệnh phổi, tình trạng nôn ra máu: Lấy 40g Ý Dĩ và sắc với 400ml nước. Sắc đến khi còn 200ml, sau đó lọc nước. Thêm một ít rượu vào trước khi uống. Uống hai lần trong ngày. Chỉ cần uống trong vòng 10 ngày sẽ thấy tiến triển tốt hơn.

• Chữa trị lao lực: Chuẩn bị 5g Ý Dĩ cùng với mạch môn đông, tang bạch bì, bách bộ và thiên môn đông mỗi vị 3g. Sắc với 600ml nước cho đến khi còn 200ml, chia làm 3 lần uống trong ngày.

• Chữa trị tê thấp: Lấy 4g Ý Dĩ và 20g phổ thục linh sắc với 600ml nước cho đến khi còn 200ml, sau đó uống thành lần trong ngày.

Lưu ý khi sử dụng Ý Dĩ

Khi sử dụng Ý Dĩ để điều trị bệnh, cần lưu ý những điểm sau:

• Phụ nữ mang bầu không nên sử dụng Ý Dĩ.
• Người có tình trạng táo bón, thở ngắn, hàn nhập vào gân cũng không nên sử dụng thuốc.
• Trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Trên đây là những thông tin tham khảo về cây Ý Dĩ. Đây là cây dược liệu phổ biến. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ. Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại dược liệu này.

Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh