Cây Móc Mật – Gia Vị Tốt Cho Sức Khỏe Và Chữa Bệnh

Nếu bạn đã từng thưởng thức các món ăn như thịt quay lá mắc mật, cá kho mắc mật thì chắc hẳn bạn đã biết đến cây mắc mật – một loại gia vị không thể thiếu trong những món ăn này. Nhưng bạn có biết rằng cây mắc mật còn có những tác dụng chữa trị bệnh đáng chú ý khác? Hãy cùng tìm hiểu về cây mắc mật và các tác dụng của nó trong bài viết dưới đây.

Tìm hiểu về cây mắc mật

Nếu bạn đã từng đi qua miền núi phía bắc vào những tháng từ 5 đến 8 hàng năm, bạn có thể thấy rất nhiều cây mắc mật mọc ven đường. Cây mắc mật, hay còn gọi là hồng bì núi hoặc củ khỉ, dương tùng (còn được gọi là Clausena indica theo danh pháp khoa học) là loại cây có hoa thuộc họ Cửu lý hương. Từ ngôn ngữ Tày-Nùng, “mắc mật” có thể dịch sang tiếng Việt là “quả ngọt”.

Cây mắc mật thường mọc chủ yếu ở chân núi đá vôi ở độ cao dưới 1.000m, và một số ít cũng có thể mọc trên sườn đá và sườn đồi. Cây thích hợp sinh sống ở những nơi có khí hậu ôn hoà, với nhiệt độ trung bình hàng năm từ 20-23°C và lượng mưa hàng năm trung bình trên 1500mm.

Mắc mật là một loại cây nhỏ, cao khoảng dưới 12m, phân cành thấp, và cành non có màu xanh nhạt. Vỏ thân của cây mắc mật có màu xám đen, có những nốt sần. Lá của cây mắc mật mọc cách nhau, dài khoảng 10-30cm, có chóp lá nhọn, gốc lá lệch, mép lá gần như nguyên hoặc có khía răng nhỏ.

Tác dụng của cây mắc mật

Cây mắc mật không chỉ là một loại gia vị trong ẩm thực mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Tác dụng của cây mắc mật trong đời sống

• Quả mắc mật có vị hơi chua ngọt và có thể ăn tươi hoặc dùng để nấu, kho trong một số món ăn. Quả mắc mật rất giàu vitamin C.
• Lá mắc mật có tinh dầu thơm nên được sử dụng trong các món vịt quay, lợn quay, kho cá… Lá cũng rất giàu protein, sắt, mangan và canxi.
• Hạt mắc mật phơi khô có thể xay thành bột và dùng làm gia vị.

Tác dụng của cây mắc mật đối với sức khỏe

• Lá mắc mật có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa và bảo vệ gan. Ngoài ra, các thành phần từ lá mắc mật còn được sử dụng để sản xuất các sản phẩm chức năng.
• Tinh dầu từ quả mắc mật có tác dụng bảo vệ gan, giảm đau và được sử dụng như nguyên liệu để làm thuốc.
• Lá và rễ của cây mắc mật cũng được sử dụng trong đông y.

Đánh giá từ các chuyên gia về tác dụng của cây mắc mật

“Sản phẩm chức năng có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa và bảo vệ gan từ lá mắc mật và tinh dầu quả cây mắc mật Cao Bằng” là kết quả nghiên cứu được thực hiện bởi Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cao Bằng phối hợp với Viện Dược liệu (Bộ Y tế) đã được đánh giá kết quả tích cực.

Trước đó, từ năm 2006-2007, hai đơn vị đã thực hiện đề tài về nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và tác dụng lợi mật, bảo vệ gan, giảm đau của một số cao chiết từ lá và quả cây mắc mật thu hái tại huyện Hòa An. Kết quả ban đầu cho thấy tinh dầu từ lá và quả mắc mật có tác dụng giảm đau tốt, cao chiết có tác dụng lợi mật và cao chiết lá và tinh dầu quả có tác dụng ức chế men gan.

Sau gần 3 năm thực hiện (2009 – 2012), đề tài “Nghiên cứu sản xuất sản phẩm chức năng có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan từ lá và nghiên cứu nguyên liệu làm thuốc từ tinh dầu quả cây mắc mật Cao Bằng” đã xác định được dạng chiết có tác dụng dược lý tốt là cao ethanol và phân đoạn EtOAc có tác dụng lợi mật và bảo vệ gan so với các phân đoạn khác. Ngoài ra, cao chiết ethanol còn có tác dụng giảm đau, chống ôxy hóa, chống viêm cấp, chống viêm mạn và nhiều tác dụng khác.

Lời kết

Cây mắc mật là một loài cây quý mọc nhiều ở Cao Bằng, Lạng Sơn và nhiều vùng khác tại Việt Nam. Không chỉ là một nguồn gia vị trong ẩm thực, lá mắc mật và tinh dầu từ quả mắc mật còn có rất nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe như lợi mật, kích thích tiêu hóa và bảo vệ gan. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sỹ trước khi sử dụng các sản phẩm từ mắc mật để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Đọc thêm về cây mắc mật và cách trồng và chăm sóc cây cảnh, bạn có thể truy cập Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh.