Cây Mần Ri – Nét đẹp và công dụng

Cây mần ri là một loại cây có nhiều đặc điểm độc đáo và rất hữu ích cho sức khỏe. Loại cây này có khả năng chữa trị nhiều bệnh và cung cấp nhiều giá trị dinh dưỡng. Hãy cùng Chơi cây cảnh khám phá về cây mần ri và mọi điều thú vị xung quanh nó.

1. Cây mần ri là cây gì?

Cây mần ri thuộc vào hai loại: mần ri hoa trắng và mần ri hoa tím, cả hai loại đều thuộc họ Màn Màn (Capparaceae). Loại mần ri hoa trắng có tên khoa học là Cleome gynandra, trong khi mần ri hoa tím được gọi là Cleome chelidonii. Ngoài ra, cây mần ri còn có những tên gọi khác như cây màn ri tía, mùng ri, cây hoa tím, hoa trắng.

1.1 Hình ảnh về cây mần ri

• Cây mần ri có thân thảo sống lâu năm, cao khoảng từ 40 – 80cm và thân cây có nhiều lông.
• Lá cây có hình chân vịt, mọc cách nhau và mỗi lá kép có khoảng 3 lá chét.
• Rễ củ cây có hình trụ dài và được xếp thành chùm.

• Hoa của cây mần ri nở quanh năm, có màu trắng hoặc màu tím và mọc ở nách lá. Hoa có 4 cánh với cánh hoa thường vểnh ra, 6 nhị, và có bao phấn màu lam. Bầu của hoa có lông và vòi nhụy ngắn.
• Quả của cây có chiều dài từ 3-5cm, màu tím, bên trong chứa nhiều hạt và khi chín hạt có màu đen.

1.2. Phân bố

Cây mần ri phân bố rộng khắp trên tất cả các tỉnh thành từ miền Bắc đến miền Nam của Việt Nam. Loại cây này thường sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở những vùng đồng bằng, đặc biệt là những vùng đất thấp và nơi có đất phù sa màu mỡ.

1.3. Bộ phận dùng

Tất cả các bộ phận của cây mần ri như lá, thân, hạt và rễ đều được sử dụng làm thuốc có tác dụng chữa trị.

1.4. Thu hái, chế biến và bảo quản

Cây mần ri có thể được thu hái quanh năm. Sau khi thu hái, dược liệu cần được rửa sạch và có thể sử dụng tươi hoặc phơi khô. Để bảo quản dược liệu, có thể đặt vào túi nilon và sử dụng dần.

2. Thành phần hóa học

Theo các nghiên cứu, cây mần ri chứa nhiều chất có tác dụng chữa bệnh như glycosid, aluco clemin, glucocapparin. Ngoài ra, cây cũng chứa các dưỡng chất như vitamin, đường khử, protein và chất béo. Trong hạt mần ri, có chứa 0,1% acid viscosic và 0,04% viscosin.

3. Tác dụng của cây mần ri

Cây mần ri có tác dụng chữa trị được công nhận bởi cả y học hiện đại và y học cổ truyền.

3.1. Theo Y học hiện đại

Các hoạt chất có dược tính cao như glucocapparin, aluco clemin và glycosid trong cây mần ri có tác dụng giảm đau mà không gây tác dụng không mong muốn cho cơ thể. Ngoài ra, cây còn cung cấp đường, protein và vitamin giúp cơ thể được bổ sung thêm dưỡng chất, cải thiện sức khỏe.

3.2. Theo Y học cổ truyền

Cây mần ri có 2 loại và công dụng của chúng cũng khác nhau.

3.2.1. Cây mần ri hoa trắng

Theo y học cổ truyền, cây mần ri hoa trắng có vị đắng, tính ấm và có tác dụng tiêu đờm, hoạt huyết, thanh nhiệt, giải uất. Loại cây này được sử dụng để chữa các bệnh đau xương khớp, thoát vị đĩa đệm, phong thấp, thoái hóa cột sống và lão hóa xương hiệu quả. Mần ri cũng được sử dụng để tăng cường chức năng gan và hỗ trợ điều trị viêm gan B. Hạt mần ri có thể dùng để diệt chấy và rận.

3.2.2. Cây mần ri hoa tím

Cây mần ri hoa tím có vị cay, tính ấm và không độc. Loại cây này thường được sử dụng trong điều trị cảm cúm, nhức đầu, ho hen và rắn cắn. Ngoài ra, hoa mần ri còn có tác dụng điều trị viêm cầu thận mãn tính.

3.3. Liều dùng và cách sử dụng cây mần ri

Cây mần ri thường được sử dụng với lượng từ 40 – 50g/ngày. Dược liệu có thể được sử dụng dưới dạng thuốc sắc, hãm hoặc thuốc đắp.

4. Bài thuốc sử dụng cây mần ri

Cây mần ri có thể sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với các vị thuốc khác để tăng hiệu quả chữa trị. Dưới đây là một số bài thuốc sử dụng cây mần ri mà bạn có thể tham khảo:

4.1. Cây mần ri chữa thoát vị đĩa đệm

Người bệnh thoát vị đĩa đệm có thể sử dụng các bài thuốc từ cây mần ri như sau:

Bài thuốc uống:

• Dược liệu: 200g cây mần ri tươi (tương đương với 30g mần ri khô).
• Cách làm: Đem dược liệu sắc với 300ml nước. Nước thuốc được sử dụng trong ngày và uống liên tục trong vòng 2 – 3 tháng.

Bài thuốc đắp:

• Bài thuốc của cây mần ri và gừng:
  • Chuẩn bị 100g cây mần ri tươi, 1 củ gừng tươi và 400ml rượu trắng 40 – 50 độ. Rửa sạch và để ráo.
  • Giã nhuyễn mần ri và gừng, sau đó sao vàng đến khi có mùi thơm, đổ khoảng 40ml rượu trắng vào, đun sôi trong 2 phút.
  • Cho phần thuốc vừa chế biến lên một mảnh vải sạch rồi chườm lên vị trí thoát vị đĩa đệm. Chườm khoảng 30 phút hoặc đến khi hết nóng thì lấy phần bã chà xát lên vị trí đau.
• Bài thuốc đắp cùng với muối: sử dụng một ít mần ri tươi, đem giã nhuyễn cùng với một chút muối hạt, rồi cho hỗn hợp vào một tấm vải sạch và đắp lên vị trí đau. Đắp khoảng 20 – 30 phút để các tinh chất thẩm thấu qua da. Áp dụng liên tục và đều đặn để giảm triệu chứng đau.

4.2. Bài thuốc hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp

Cây mần ri có thể được sử dụng để hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp. Cách sử dụng mần ri là ngâm nó trong rượu:

• Chuẩn bị 250g mần ri trắng đã được phơi khô và rửa sạch. Cho dược liệu vào bình và thêm 1 lít rượu trắng. Ngâm trong khoảng 3 tháng trước khi sử dụng.
• Người bệnh nên uống 2 ly nhỏ mỗi ngày, một ly sau khi ăn sáng và 1 ly trước khi đi ngủ.

4.3. Hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ

• Dược liệu: 50g mần ri, 50g diệp hạ châu, 6g mật nhân.
• Cách làm: Sắc các nguyên liệu trên với 1,5 lít nước. Đun sôi đến khi cạn còn khoảng 1 lít thì tắt bếp. Thuốc được sử dụng trong ngày và chia thành 2 lần.

4.4. Hỗ trợ điều trị thận yếu, đi tiểu khó

• Dược liệu: Bán chi liên 10g và mần ri 7g.
• Cách thực hiện: Sắc các dược liệu trên với 500ml nước. Uống vào mỗi buổi sáng.

4.5. Hỗ trợ chữa bệnh đau đầu, cảm sốt

Cây mần ri cũng có tác dụng hỗ trợ chữa bệnh đau đầu và cảm sốt, bạn có thể sử dụng mần ri theo các cách sau:

• Dùng 20g mần ri, giã nát và đắp lên vùng trán và thái dương.
• Hoặc sắc 700g cây mần ri với 4 lít nước, sau đó xông hơi trong khoảng 15 – 20 phút. Các triệu chứng đau đầu và cảm sốt sẽ giảm nhanh chóng.

4.6. Hỗ trợ điều trị lao hạch

• Dược liệu: 15g cây mần ri, 12g hà cô thảo, 4g cam thảo.
• Cách thực hiện: Sắc các nguyên liệu trên với 1 lít nước. Uống trong ngày và chia thành 2 lần/ngày.

4.7. Món ăn từ cây mần ri

Cây mần ri không chỉ được sử dụng trong các bài thuốc mà còn có thể được sử dụng trong các bữa ăn hàng ngày.

• Mần ri xào tỏi:

  • Nguyên liệu: 300g mần ri tươi và 1-2 nhánh tỏi.
  • Cách làm: Rửa sạch mần ri và thái thành các khúc nhỏ, tỏi bóc vỏ và giã nhuyễn. Cho một chút dầu ăn vào chảo nóng, phi tỏi cho đến khi có mùi thơm, sau đó cho mần ri vào xào nhanh trên lửa lớn để giữ độ giòn của mần ri. Gia vị có thể được thêm vào để tăng thêm hương vị cho món ăn.

• Mần ri hầm gà:

  • Nguyên liệu: 200g mần ri tươi và 100g thịt gà.
  • Cách làm: Thái mần ri và thịt gà thành miếng vừa ăn. Hầm gà trong khoảng 1 tiếng, sau đó xào mần ri sơ qua để tránh bị nát, sau đó cho vào nồi hầm thêm 10-15 phút. Nêm nếm gia vị và thưởng thức món ăn khi còn ấm.

5. Một số lưu ý khi sử dụng cây mần ri

Mặc dù cây mần ri có tính chất lành tính, người dùng cần lưu ý những điều sau để có kết quả tốt nhất:

• Lựa chọn nguyên liệu cây mần ri kỹ càng, tránh sử dụng những cây có sâu bọ hoặc có dấu hiệu hư hỏng. Nếu sử dụng cây đã phơi khô, tránh sử dụng loại đã có dấu hiệu hư hỏng.
• Không sử dụng cây mần ri cho phụ nữ mang thai hoặc cho con bú. Trẻ em dưới 16 tuổi nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
• Không sử dụng các bài thuốc từ cây mần ri kết hợp với thuốc từ dược liệu khác.

Ngoài việc sử dụng cây mần ri trong chữa bệnh, bạn cũng cần xây dựng chế độ ăn hợp lý và khoa học, bổ sung các thực phẩm giàu canxi, vitamin và hạn chế ăn các đồ ăn cay nóng, rượu bia, cũng như các chất kích thích.

Điều trị bằng thuốc từ thảo dược cần kiên trì sử dụng lâu dài để đạt hiệu quả tốt nhất.

Nếu bạn có thêm câu hỏi hoặc muốn tìm hiểu thêm về cây mần ri, hãy ghé thăm Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh hoặc liên hệ với chúng tôi qua hotline: 0961.666.383.

Nếu bài viết hữu ích, đừng quên like và chia sẻ để mọi người xung quanh cũng biết về cây mần ri và những lợi ích của nó.