Cây Mã đề
Mã đề là vị thảo dược trong Đông Y có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh cho con người được trồng ở nhiều vùng miền Việt Nam. Cây mã đề có tác dụng kháng viêm nên được sử dụng trong các bài thuốc chữa bệnh thông thường. Loại thảo dược mã đề có đặc điểm nhận dạng như thế nào? Các bài thuốc nào được dùng để chữa bệnh từ loại thảo dược này? Có những lưu ý gì khi sử dụng loại cây này? Cùng Hoàn Mỹ tìm hiểu về loại dược liệu phổ biến ở nước ta nhé.
NỘI DUNG
Cây mã đề là cây gì? Đặc điểm của cây mã đề
Mã đề trong dân gian còn được gọi là cây xa tiền thảo, là loại cây dại sống lâu năm ở những vùng đất ẩm ướt, đất mềm. Tên khoa học của loài cây này là Plantago asiatica L, họ Mã đề. Đây là loài cây thân thảo, cao từ 10-15cm, lá có hình thìa màu xanh đậm, lá có gân theo hình cung theo đường sống là và quy tụ ở ngọn và gốc lá. Cây tự tái sinh trong tự nhiên nhờ hạt, nhánh, rễ cây còn sót trong đất.
Loại thân thảo này có vị ngọt, tính lạnh được dùng để điều trị chống viêm, đái dắt, ho lâu ngày và nhiều công dụng khác. Tất cả các bộ phận của cây mã đề đều được dùng để làm thuốc từ hạt, thân, lá và rễ và có thể dùng trực tiếp khi cây còn tươi hoặc sấy khô.
Mã đề có chứa axit phenolic, flavonoid, hạt có chứa chất nhầy, dầu béo và chất đường các thành phần này có lợi ích đến sức khỏe con người và hỗ trợ điều trị bệnh.
Công dụng của cây mã đề trong y học hiện đại
Giúp giảm viêm
Trong cây xa tiền thảo có chứa flavonoid, terpenoid, tannin đây là những hợp chất có tác dụng chống viêm. Các chiết xuất metanol và etanol từ loại cây này có tác dụng làm giảm viêm nhờ phản ứng làm giảm mức độ các cytokine tiền viêm và sản xuất các glucocorticoid giúp kháng viêm.
Giúp vết thương nhanh lành
Mã đề có công dụng làm lành vết thương nhanh, do trong các chiết xuất mã đề có các hoạt chất có tác dụng kháng viêm. Tác dụng kháng viêm sẽ ngăn chặn sự phát triển của các loại vi khuẩn vì thế sẽ giúp giảm đau và nhanh làm lành vết thương.
Cải thiện hệ tiêu hóa
Các chiết xuất từ mã đề còn có tác dụng ức chế tiết axit và dịch dạ dày và làm tăng các yếu tố bảo vệ niêm mạc. Ngoài ra chiết xuất từ loại cây này còn có tác dụng làm giảm nhu động tá tràng làm giảm viêm loét ở dạ dày và chống tiêu chảy. Vì thế mã đề trong y học hiện đại có tác dụng cải thiện rất tốt cho hệ tiêu hóa.
Công dụng của cây mã đề đối với y học cổ truyền
Theo Đông Y mã đề có vị ngọt, tính hàn, làm thanh nhiệt ra mồ hôi và có những công dụng sau:
Giúp lợi tiểu
Theo y học cổ truyền mã đề có tác dụng làm lợi tiểu. Nước sắt từ mã đề có tác dụng làm tăng lượng nước tiểu, giúp thải độc cơ thể.
Kháng sinh
Nước nấu từ lá mã đề có tác dụng ức chế một số vi trùng gây ra các triệu chứng nhiễm trùng ngoài da. Lá mã đề còn có tác dụng chữa mưng mủ ở các nốt mụn nhọt có mủ và làm bớt sưng viêm khi sử dụng lá mã đề giã nát đắp lên.
Điều trị ho
Trong y học cổ truyền, nước sắc từ mã đề có tác dụng làm tan đờm làm giảm ho. Mỗi lần sử dụng nước lá mã đề có thể giảm ho từ 6-7h đồng hồ.
Chữa đái dầm
Ở trẻ em theo y học cổ truyền, cây mã đề có tác dụng chữa đái dầm hoặc đái nhiều ở trẻ khi ngủ đêm.
Điều chỉnh hơi thở
Trong mã đề có hoạt chất plantagin, hoạt chất này giúp kích thích hệ thần kinh tiết ra các niêm dịch của phế quản và ống tiêu hóa. Vì thế sử dụng mã đề giúp điều chỉnh hơi thở nhẹ và sâu hơn.
Chữa cao huyết áp
Mã đề trong dân gian còn hỗ trợ chữa cao huyết áp bằng cách sử dụng 20-30g mã đề nấu nước uống hàng ngày.
Các bài thuốc chữa bệnh từ cây mã đề
- Bài thuốc trị tiêu chảy ở trẻ em: Sử dụng 12g mã đề, đảng sâm, hương nhu, bạch phục linh, trư linh, 2g đăng tâm sắc nước uống. Hoặc dùng mã đề 16g cùng với 10g sơn tra đem sắc nước uống. Để trị tiêu chảy còn có thể dùng 3-6g bột mã đề hòa với cháo trắng ăn.
- Bài thuốc chữa ho: Dùng 40-100g mã đề sắc nước uống mỗi ngày. Hoặc dùng theo công thức mã đề 10g, cam thảo, cát cánh 2g mỗi loại sắc với 400ml nước trong vòng 30 phút chia 3 lần uống trong ngày có tác dụng tiêu đờm, trị ho tốt.
- Bài thuốc chữa lợi tiểu: 10g hạt mã đề, cam thảo 2g sắc với 600ml nước cho đến khi còn 200ml, chia uống 3 lần trong ngày. Hoặc dùng 12g hạt hoặc lá mã đề nấu nước uống mỗi ngày trị bí tiểu.
- Bài thuốc trị chảy máu cam: Giã nát 1 nắm lá mã đề hòa với một ít nước lọc và vắt nước cốt uống. Ngoài ra người chảy máu cam nằm kê đầu cao sau đó dùng lá mã đề giã nhuyễn đắp lên đầu kết hợp uống nước nấu từ lá mã đề sẽ giúp cầm máu.
- Bài thuốc trị rụng tóc: Mã đề phơi khô đốt thành than đem trộn với giấm ngâm hỗn hợp trong vòng 1 tuần. Sau đó dùng hỗn hợp bôi lên da đầu chỗ bị rụng tóc.
- Bài thuốc chữa viêm đường tiết niệu: 20g mã đề, 15g bồ công anh, 20g kim tiền thảo, 15g hoàng cầm, 15g ích mẫu thảo, 15g dành dành, 20g cỏ nhọ nồi, 6g cam thảo, 30g rễ tranh đem sắc nước uống liên tục từ 7-10 ngày.
- Bài thuốc hỗ trợ cải thiện tiểu ra máu: Dùng nước cốt mã đề tươi 50g và 50g cỏ nhọ nồi tươi chia ra uống 3 lần trong ngày.
- Bài thuốc cải thiện chứng sỏi bàng quang: Mã đề 30g, kim tiền thảo 30g, diếp cá 30g sắc lấy nước uống liên tục trong 5 ngày.
- Bài thuốc chữa viêm bể thận cấp tính: Mã đề tươi 50g, rễ cỏ tranh 50g, cỏ bấc đèn 50g sắc nước uống 2 lần mỗi ngày liên tục trong 7 ngày.
Cách sử dụng cây mã đề
Mã đề là loại dược liệu hỗ trợ điều trị các bệnh lý về sức khỏe tốt, cách sử dụng loại thảo dược này như sau:
- Sử dụng như dược liệu: Bạn có thể được dùng mã đề như dược liệu thông qua các loại trà thảo mộc hoặc thuốc dưới dạng viên,…
- Sử dụng mã đề như rau: Dùng lá mã đề ăn trực tiếp như một loại rau sống hoặc ăn chín bằng cách nấu canh hoặc xào.
Các lưu ý khi sử dụng cây mã đề
Mã đề có tính lành, an toàn khi dùng trong hằng ngày và là dược liệu hỗ trợ điều trị các bệnh lý như lợi tiểu, mát gan,… Tuy nhiên không nên lạm dụng sử dụng quá nhiều, cần lưu ý những vấn đề sau:
Tránh dùng cây mã đề như nước giải khát
Mã đề có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu tuy nhiên không nên sử dụng như nước giải khát. Sử dụng quá nhiều hàng ngày có thể mang lại những tác hại không mong muốn.
Không dùng cây mã đề vào buổi tối
Vì tác dụng của mã đề là lợi tiểu do đó không nên sử dụng nước nấu từ lá mã đề uống vào buổi tối. Nó sẽ khiến bạn đi tiểu nhiều lần gây ảnh hưởng đến giấc ngủ. Đối với những người thận yếu, thận suy không nên sử dụng loại thuốc từ cây này.
Chú ý đặc biệt khi sử dụng cây mã đề cho phụ nữ mang thai
Phụ nữ mang thai nhất là trong thời gian thai kỳ 3 tháng đầu tuyệt đối không được dùng loại thảo dược này vì các thành phần trong loại cây này có thể gây sảy thai.
Bên trên là những chia sẻ về cây mã đề, loại thảo dược tự nhiên phổ biến và gần gũi với con người. Mã đề có nhiều công dụng hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh với cách dùng với liều lượng phù hợp. Hy vọng rằng bạn sẽ luôn thường xuyên cập nhật các Tin tức y tế để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình mình. Bạn cần tư vấn về dinh dưỡng, sức khỏe, hãy liên hệ ngay HOTLINE nhé. Ngoài ra chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe, tư vấn miễn phí tại tất cả các hệ thống các Bệnh viện Hoàn Mỹ trên toàn quốc bằng cách đặt lịch hẹn TẠI ĐÂY.
