Cây Gia Phả

Từ lâu, hình ảnh nhà thờ họ đã rất quen thuộc đối với mọi người. Đó là nơi gắn bó sâu sắc với chúng ta cũng như chứa đựng nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Tuy nhiên, trải qua một khoảng thời gian dài tồn tại cũng như phát triển, số lượng người của dòng họ cũng ngày một tăng lên. Vậy có cách nào để giải quyết vấn đề quản lí được tất thảy dòng tộc không? Câu trả lời là có. Vì nhu cầu tất yếu đó, mỗi dòng họ đều cần có cây gia phả để ghi chép và lưu trữ thông tin của dòng họ.

Trong bài viết này, AccHome sẽ cùng các bạn tìm hiểu cây gia phả là gì và một số thông tin liên quan về nó nhé!

✅✅✅ Xem thêm : Tổng Hợp những mẫu nhà thờ họ đẹp

Gia phả được hiểu là gì?

✅✅✅ Xem thêm : Người theo phật giáo thờ ai ?

Gia phả hay còn có tên gọi khác là gia phổ là một quyển sách ghi chép đầy đủ các thông tin cần thiết như tên tuổi, ngày tháng năm sinh, ngày giỗ, … của người trong cùng một gia đình hay một họ. Thỉnh thoảng, ta có thể thấy một số người gọi gia phả là phổ kí hay phổ truyền. Đây có thể được xem như là một quyển kí ghi chép lại lịch sử của gia đình từ thời điểm của người sáng lập họ tính tới thời điểm hiện tại.

Do gia phả được sắp xếp từ bé đến lớn, từ người lặp họ đến người hiện tại nó giống như một cái cây có đầy đủ gốc thân cành lá chính vì vậy mà Gia Phả còn gọi là cây Gia Phả

Ngày xưa, trong triều đình cũng đã xuất hiện cây gia phả. Họ thường gọi với cái tên trang trọng hơn là ngọc phả hay thế phả. Lúc mới đầu, gia phả chỉ xuất hiện trong Hoàng tộc cùng giới quan lại. Giai cấp tri thức này rất “chuộng” cây gia phả bởi những tiện ích của nó mang lại rồi cứ thế lan rộng dần ra và phổ biến trong khắp cả nước. Và, điều này giúp cho cây gia phả vẫn tồn tại đến ngày nay.

Với ảnh hưởng của đạo Khổng tử, ông coi trọng nguồn cội, luôn nhắc nhở mọi người biết “uống nước nhớ nguồn”, ghi nhớ công ơn lập, dựng, giữ của ông bà, tổ tiên. Đặc biệt, ông rất quan tâm đến chữ Trung, chữ Hiếu của con người nên việc ghi chép gia phả đã sớm trở thành một phần không thể thiếu ở bất cứ dòng tộc nào.

Nhà thờ nào cũng cần phải có cuốn sổ ghi chép họ tên chức tước ngày tháng sinh tử của tổ tông. Gia phả có thể để trực tiếp tại nhà thờ, hoặc cũng có nhà in phát ra cho các chi tùy theo mỗi gia đình. Nếu được sao lưu thì cần phải đảm bảo sao lưu giống hoàn toàn bản gốc, không có chỉnh sửa.

Người có bổn phận phải ghi hết những chi tiết về thân thích và dòng dõi gia tộc được chỉ định và người đứng đầu là trưởng họ hoặc trưởng tộc. Họ đảm bảo ghi chú mọi thông tin liên quan chuẩn xác, đúng đắn. Họ theo dõi toàn bộ quá trình hình thành và phát triển của dòng tộc, qua đó mà ghi chép đầy đủ nhất có thể những thông tin liên quan đến những người thuộc dòng họ mình.

Gia phả như là một công cụ giáo dục cho con cháu hiểu rõ nguồn gốc của dòng họ mình. Có cội nguồn mới có họ ngày hôm nay. Có trồng cây thì mới có ngày hái được quả.

Giá trị của gia phả

✅✅✅ Xem thêm : Lên trồng cây gì xung quanh nhà thờ họ

Gia phả của mỗi dòng họ là điểm tựa tinh thần vững chắc cho dòng tộc đó. Họ có nơi để tìm về, có nguồn cội để tưởng nhớ. Đất nước có sách chép sử cũng như dòng họ có cây gia phả. Nó ghi chép lại toàn bộ quá trình sự việc và như từ điển sống của dòng tộc đó. Con cháu dựa vào đó mà mường tượng ra thành quả của cả dòng tộc. Từ đó, nuôi dưỡng lòng biết ơn sâu sắc với những gì ông bà, tổ tiên gầy dựng.

Đây còn là một kho tàng lịch sử quý báu của dòng tộc nói riêng và đất nước nói chung. Nó ghi chép cái riêng của một dòng họ. Những cái riêng đó lại tô vẽ cho màu sắc chung của dân tộc. Cây gia phả như một từ điển sống chứa đựng muôn vàn thông tin của một phả hệ. Như cầu vồng sau cơn mưa, muốn có cầu vồng thì phải có bảy màu sắc cơ bản.

Thêm vào đó, nó chính là gia bảo của tổ tiên để lại cho con cháu, chứa đựng những bài học triết lí nhân sinh mà ông bà, tổ tiên để lại. Nó như gia pháp để răn dạy con cháu, như tiếng reo hò khích lệ tinh thần. Con cháu nhìn vào gia phả của ông bà, tổ tiên mà noi gương, mà nhìn nhận cái sai. Từ đó, họ rút ra bài học cho riêng mình, hoàn thiện mình.

Gia phả chiếm lĩnh một vị trí rất quan trọng bởi những ghi chép trong đâyđều rất chi tiết và chân thực. Lịch sử có thể dựa vào đó mà tìm kiếm thông tin, làm giàu thêm những trang hào hùng của nước nhà thông qua lăng kính gia phả.

Cấu trúc của cây gia phả

✅✅✅ Xem thêm : Sự giống và khác nhau của nhà thờ họ trên 3 miền

Gia phả của một dòng họ cần đảm bảo các thông tin cơ bản như thông tin cụ thể của người biên soạn, nguồn gốc hay xuất xứ của dòng tộc, thông tin người đầu tiên lập nên dòng họ, phả hệ phát sinh từ thủy tổ (tên, ngày tháng năm sinh/ mất, chức vụ, địa vị, vợ/ chồng, con, …), những quy ước của dòng tộc, ….

Khi bắt đầu ghi chép cây gia phả, người biên soạn cần đảm bảo đầy đủ những thông tin cơ bản như trên. Được như vậy, cây gia phả mới chi tiết, đúng đắn và chắc chắn đầy đủ những thông tin cần thiết.

Để thông tin được kĩ càng hơn, ở một số quyển gia phả, ta thường thấy phần thông tin vợ/ chồng hoặc con được ghi rất chi tiết về tên họ, tuổi tác, thứ tự, quê quán, … Ngoài ra, nó cũng chứa đựng một số thông tin liên quan khác như di chúc, lời giáo huấn hay răn dạy, những người có công với đất nước, những tấm gương việc tốt, còn có cả những câu đối, những bài thuốc gia truyền được lưu truyền lại.

Cây gia phả càng chi tiết thì giá trị của chúng càng được nâng cao. Đó không chỉ đơn thuần là một quyển sách ghi chép thông tin nữa mà giờ đây, nó trở thành một quyển bách khoa toàn thư riêng của dòng họ đó. Nó luôn được làm giàu hơn, phong phú hơn qua từng thế hệ, được gìn giữ và phát triển qua nhiều mảnh thời gian.

Cây gia phả nên đặt ở đâu trong nhà thờ họ

Bởi cây gia phả là một quyển kí chứa đựng hàng tá thông tin quý giá của một dòng họ nên chúng phải được cất giữ ở nơi trang nghiêm, đảm bảo an toàn.

Tùy theo mỗi gia đình mà vị trí đặt nó cũng rất khác nhau. Nhiều gia đình đặt gia phả trực tiếp lên bàn thờ tổ để tiện theo dõi, giữ gìn cũng như ghi chép. Một số khác lại cho in cây thành nhiều bản rồi đưa cho con cháu trong nhà để tự tìm hiểu, dựa vào đó mà khắc nhớ công ơn tổ tiên và ngày tụ hội về. Nhưng dù có ở đâu đi nữa thì vẫn phải đảm bảo nó được gìn giữ ở nơi tốt nhất, được bảo quản ở điều kiện tốt nhất có thể.

Khi đặt trực tiếp lên bàn thờ tổ, người ta sẽ đặt cây vào trong ngai. Bài vị tổ tiên hoặc một ống quyển hoặc có thể là một khối hộp chữ nhật sơn son thiếp vàng và được phủ nhiễu điều bên ngoài dùng để đựng cây gia phả sẽ được để trong ngai.

Nói tóm lại, cây gia phả giữ một vị trí cực kì quan trọng đối với bất cứ dòng tộc nào. Chính vì lẽ đó, mỗi cá nhân trong dòng tộc đều cần có nhận thức đúng đắn về ý nghĩa to lớn của cây gia phả. Nó gợi nhắc về quá khứ, về nguồn cội của mỗi con người. Nó nhắc nhở con cháu trưởng thành, nhắc nhở bồi đắp lòng biết ơn. Ngoài ra, nó còn mang nhiều giá trị đối với lịch sử, xã hội và đạo đức. Vì vậy, chúng ta ai cũng cần có thái độ tích cực, bảo vệ, phát huy vị trí của nó trong mỗi dòng họ.