Cây Cỏ Mật – Khám phá công dụng trị bệnh của loài thực vật độc đáo
Cỏ mật là một loài cây thực vật độc đáo, với nhiều điều thú vị trong tự nhiên. Nhưng ít ai biết rằng, loài cây này còn có công dụng trong việc trị bệnh hiệu quả. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm, công dụng và cách sử dụng của dược liệu này.
NỘI DUNG
1. Giới thiệu về Cỏ mật
- Tên thường gọi: Cỏ mật
- Tên khoa học: Eriochloa procea (Retz.) C. Hubb.
- Họ khoa học: Poaceae (Thuộc họ Lúa)
1.1. Đặc điểm sinh trưởng và thu hái Cỏ mật
Trong thiên nhiên, Eriochloa H.B.K là một chi nhỏ, gồm một số loài cỏ sống một năm hay nhiều năm, phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới trên trái đất. Tại Việt Nam, cỏ mật phân bố rải rác ở vùng đồng bằng và trung du, và đôi khi cũng gặp ở vùng núi thấp.
Cỏ mật là loại cây ưa sáng, thường mọc trên đất ẩm lẫn với các loại cỏ khác, chẳng hạn như bãi sông, ruộng trồng hoa màu, ven đường hay nương rẫy. Cây con mọc từ hạt vào khoảng cuối tháng 3 đến tháng 5. Sau khi hoa quả chín, cây sẽ tàn lụi. Tốc độ sinh trưởng và chiều cao của cỏ mật phụ thuộc vào nơi sống. Cây mọc trên đất trống thường thấp và có cành nhánh ở gốc nằm ngang. Trong khi đó, cây mọc lẫn với lúa, ngô, đậu hoặc các loại cỏ cao khác thường cạnh tranh ánh sáng, nên chiều cao của cây có thể đạt 1 m hoặc hơn.
Bên cạnh đó, trong lĩnh vực chăn nuôi, cỏ mật còn được sử dụng như một nguồn thức ăn cho trâu, bò… Tuy nhiên, loài cây này cũng có thể gây hại đối với các loại cây trồng.
Cỏ mật là loài cây còn xa lạ đối với nhiều người, nhưng có nhiều tác dụng quý.
1.2. Mô tả toàn cây cỏ mật
Cỏ mật là một loại cây thảo, sống lâu năm. Cây có rễ hình sợi, mọc dày đặc. Thân rễ ngắn, mọc lan tỏa dài. Thân cây mọc thẳng hoặc cong vòng.
Lá mọc sống so le, hình dải, đầu nhọn, mép hơi nhăn. Bẹ lá xoè rộng, lưỡi bẹ rất ngắn, có lông. Phiến lá dài từ 2-40 cm, rộng từ 2-8 mm, mặt lá nhẵn.
Cụm hoa mọc thành bông đơn hoặc phân nhánh, dài từ 5-13 cm. Cuống hoa mảnh, nhẵn. Hoa nhỏ xếp lớp rất thưa, mọc sống so le, hơi thẳng đứng, hình bầu dục nhọn, có lông cứng ở đỉnh. Không có mày hoa ngoài, mày hoa trong mềm nhọn, mép hơi gập lại, có lông mềm.
Cuống hoa nhỏ, có lông. Hoa không sinh sản ở dưới và hoa lưỡng tính dẹt ở trên, màu xám, bóng. Hoa có 3 nhị, chỉ nhị hình sợi, bầu thuôn dẹt, nhẵn, có 2 vòi nhụy, núm nhụy phát triển, màu hung đen nhạt.
Quả nằm trong mày hoa, gốc rất nhọn, đầu tù, nhẵn, dẹt, có vòi tồn tại.
Bộ phận của cây cỏ mật được sử dụng làm thuốc là toàn bộ cây, đặc biệt là rễ của cỏ mật. Thành phần này được thu hái quanh năm và có thể sử dụng tươi hoặc phơi khô.
1.3. Bảo quản dược liệu
Dược liệu sau khi sơ chế cần được bảo quản ở những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời và tránh mối mọt.
Ngoài cỏ mật, hồi đầu thảo cũng là một loại cây có nhiều công dụng quý báu.
Hồi đầu thảo: Loại dược liệu còn nhiều tiềm năng
2. Thành phần hóa học và tác dụng của cây cỏ mật
Hiện nay, nghiên cứu về thành phần hóa học và tác dụng của cây cỏ mật còn rất hạn chế.
Theo nghiên cứu của các tác giả Lê Văn Công và Đỗ Trung Đàm, cỏ mật có tác dụng hạ sốt trên động vật thí nghiệm. Trên thỏ có cân nặng 2,2 – 2.5 kg, cả con đực và cái đều được sử dụng. Cỏ mật được gây sốt bằng men bia hỗn dịch 10%, sau đó tiêm dưới da với liều 0,2g/kg (2 ml/kg) và theo dõi trong 6 giờ.
Cao cỏ mật được chiết bằng cồn ethanol. Khi sử dụng với liều 0,5 g/kg và 1.0 g/kg vào lúc 1 giờ 30 phút sau khi tiêm men bia, cao cỏ mật có tác dụng hạ sốt vừa phải. Tuy tác dụng này kém hơn so với analgin 200 mg/kg, nhưng kéo dài và đến giờ thứ năm, tác dụng vẫn còn tồn tại.
Cỏ mật là loài cây ưa sáng, thường mọc trên đất ẩm lẫn với các loại cỏ khác.
3. Cách sử dụng và liều dùng
Cách sử dụng và liều dùng dược liệu cỏ mật phụ thuộc vào mục đích sử dụng và từng bài thuốc cụ thể.
Theo kinh nghiệm của nhân dân ở một số vùng Sơn Tây và Nam Định, cây cỏ mật thường được sử dụng để chữa cảm sốt, cúm, sốt xuất huyết… nhờ vào tác dụng hạ sốt của loài cây này.
Tuy nhiên, cần lưu ý những kiêng kỵ sau:
- Người bị dị ứng và mẫn cảm với dược liệu không nên sử dụng.
- Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần thận trọng khi sử dụng.
Theo kinh nghiệm dân gian, cỏ mật có tác dụng hạ sốt hiệu quả.
Cỏ mật là một loài cây còn xa lạ với nhiều người, nhưng từ lâu đã được sử dụng để làm thuốc trong dân gian. Nhờ nhiều tác dụng quý mà dược liệu này được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc chữa bệnh và cuộc sống hằng ngày. Tuy nhiên, để có thể tận dụng hết công dụng của cây trong việc bảo vệ sức khỏe, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm soát rủi ro và tránh những tác dụng không mong muốn.
