Cây Chút Chít – Một Cây Cỏ Đa Công Dụng

Chút chít, một loại cây rau mọc hoang phổ biến ở khắp vùng đồng bằng và miền núi Việt Nam, không chỉ là một món rau có vị đắng nhẹ mà còn là một loại dược liệu quý trong y học dân gian. Chút chít có thể được sử dụng để trị hắc lào, ghẻ ngứa khi sử dụng ngoài da, và có tác dụng như một loại thuốc nhuận trường, trị táo bón khi sử dụng trong việc uống. Hãy cùng tìm hiểu công dụng, cách dùng và những điều cần biết về cây chút chít trong bài viết dưới đây.

1. Mô tả

Cây chút chít còn được biết đến với các tên gọi khác như Trút trít, Lưỡi bò, Ngưu thiệt, Dương đề. Các loại chút chít bao gồm Rumex crispus L., Rumex wallichi Meisn, Rumex acetosa L. và một số loài thuộc chi Rumex khác, đều thuộc họ Rau răm (Polygonaceae).

Chút chít

Cây chút chít có hình dáng nhỏ, cao từ 0,4 – 1,2m. Thân cây cứng, ít phân nhánh và có rãnh dọc trên thân. Lá của cây mọc so le, có phiến lá rộng khoảng 5cm, dài từ 15 – 20cm, mép lá nguyên và lượn sóng. Hoa của cây mọc sít nhau và quả của cây có ba cạnh, dưới có đài tồn tại.

Cận cảnh hoa của cây

2. Thu hái và bào chế

2.1. Thu hái

Cây chút chít có thể mọc hoang ở mọi nơi, đặc biệt là ở những vùng đất ẩm thấp từ miền xuôi đến miền ngược. Đôi khi, ngay cả ở những nơi cao và mát như Sa Pa (Lào Cai) cũng có thể tìm thấy cây chút chít. Tuy nhiên, hiện nay việc khai thác cây chút chít trên quy mô lớn đã ít được thực hiện.

Tuỳ vào bộ phận mà bạn muốn sử dụng, có thể thu hái toàn bộ cây chút chít. Rễ của cây có thể đào quanh năm, nhưng thích hợp nhất là vào mùa thu đông, trong các tháng 8, 9, 10.

2.2. Bào chế

Sau khi thu hái, bạn cần rửa sạch đất và cắt bỏ rễ con. Sau đó, treo cây để phơi khô.

Phần của cây chút chít được sử dụng là lá, rễ và hạt.

3. Thành phần hoá học

Cây chút chít chứa nhiều chất có tác dụng trong y học. Rumex crispus chứa Rumicin, chrysarobin, β-sitosterol, hexadecanoic acid, hexadecanoic-2,3- dihydroxy propyleste, chrysophanol, physcion, emodin, chrysophanol-8-Oβ-D-glucopyranoside, physcion-8-O-βD-glucopyranoside, emodin-8-O-β-Dglucopyranoside, gallic acid, (+)-catechin, kaempferol, quercetin, kaempferol-3-O-αL-rhamnopyranoside, quercetin-3-O-α-Lrhamnopyranoside. Rumex japonicus chứa Emodin, rutin, rumejaposide, epoxynaphthoquinol, chrysophanol, physcion, 8-O-β-glucopyranoside.

4. Tác dụng dược lý

Rumex crispus giúp bảo vệ xương, tăng sự biết hóa xương và ngăn chặn sự suy giảm cấu trúc vi mô gây mất xương.

Rumex japonicus có tác dụng chống oxy hóa, chống ung thư, chống tăng sinh, kháng khuẩn và chống sự chết tử cung. Nó cũng giúp ngăn chặn nhiễm trùng huyết ở chuột gây ra bởi vi khuẩn E. coli.

Cây Chút chít ra hoa

5. Công dụng và liều dùng

5.1. Công dụng

Cây chút chít có tác dụng làm mát, giải độc, nhuận tràng và diệt ký sinh trùng.

Ngoài ra, cây chút chít cũng được sử dụng để trị chảy máu do nóng, kiết lỵ, táo bón và trĩ nội. Cả bên ngoài, cây chút chít cũng có thể được sử dụng để trị ghẻ, mụn nhọt, viêm da thần kinh, chàm và hắc lào.

5.2. Liều dùng

Liều dùng của cây chút chít thường là từ 3g đến 5g, tùy thuộc vào từng trường hợp sử dụng. Bạn có thể sử dụng nước ép hoặc sử dụng rễ khô và thoa nước ép chút chít vào khu vực bị ảnh hưởng.

6. Bài thuốc kinh nghiệm

6.1. Thuốc tẩy

• Chút chít thái mỏng 8g, Cam thảo 4g, nước 300ml.
• Sắc còn lại 150ml.
• Uống chia thành nhiều lần trong ngày.

6.2. Viên Chút chít nhuận tràng

• Mỗi viên Chút chít có: bột Chút chít 0,5g, bột Cam thảo 0,3g, diêm sinh đã rửa 0,15g, bột Hồi 0,04g.
• Uống 1 – 2 viên để tác dụng nhuận tràng, uống 3 – 6 viên hay 8 viên để tác dụng tẩy.
• Uống vào buổi tối.

6.3. Thuốc hắc lào

• Bột rễ Chút chít 100g, rượu 600 – 500ml.
• Ngâm 10 ngày sau đó lấy ra bôi vào các vết hắc lào đã rửa sạch.
• Có thể dùng để bôi trên da bị ghẻ hoặc trứng cá.

7. Lưu ý khi sử dụng cây chút chít

Cây chút chít không nên được sử dụng bởi những người hư hàn hoặc tiêu chảy.

Tóm lại, cây chút chít không chỉ là một loại rau dùng để ăn mà còn là một loại thuốc có nhiều tác dụng như làm mát, giải độc, nhuận tràng và diệt ký sinh trùng. Ngoài ra, cây chút chít cũng có thể được sử dụng để trị chảy máu, kiết lỵ, táo bón, trĩ nội và nhiều bệnh ngoại da khác như ghẻ, mụn nhọt, viêm da thần kinh, chàm và hắc lào. Vui lòng lưu ý rằng thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, nên bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng cây chút chít.

Đọc thêm tại: Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh