Cây Bụp Giấm: Tìm hiểu về loại cây độc đáo này

Cây Bụp Giấm, hay còn được gọi là Cây giấm hoặc Đay nhật, là một loại cây độc đáo với nhiều tên gọi khác nhau như Atiso đỏ, Bụt giấm, cây Rau chua, Bụt chua, Bụp chua, Lá giấm, Giền cá, Giền chua, hoa Vô thường, Lạc thần hoa. Theo tên khoa học, loại cây này được gọi là Hibiscus sabdariffa L. và thuộc họ Bông (Malvaceae).

Mô tả cây Bụp Giấm

Cây Bụp Giấm là một loại cây 1 năm, cao khoảng 1,5 – 2m, với nhánh phân nhánh chủ yếu ở gần gốc. Thân cây có màu tím nhạt đến tím đậm. Lá của cây có hình dạng trứng, mép lá có răng cưa và gân lá có màu tím đỏ, trong khi phiến lá có màu xanh. Hoa của cây có tràng màu vàng, hồng hoặc màu tía, mọc ở nách lá với cuống rất ngắn. Quả của cây có hình dạng trứng, màu đỏ sáng và có lớp thô ở bên ngoài.

Phân bố, thu hoạch và chế biến

Bụp Giấm có xuất xứ từ Tây Phi và ban đầu được thu hoạch để làm thực phẩm (rau có vị chua). Sau đó, nó được sử dụng rộng rãi trong việc điều trị bệnh. Lá đài và quả của cây được thu hoạch vào mùa thu, khi lá đài vẫn còn mềm, không nhăn héo và có màu đỏ sẫm. Có thể sử dụng cây Bụp Giấm tươi hoặc phơi sấy khô để sử dụng dần.

Bộ phận sử dụng của Bụp Giấm

Lá, hạt và đài hoa của cây Bụp Giấm được sử dụng để làm thuốc.

Thành phần hóa học

Thành phần hóa học chính của Bụp Giấm bao gồm:

• Chiếm phần lớn là Vitamin C và các acid như acid citric, acid malic, acid tartaric và acid hibiscus.
• Gossypetin và clorid hibiscin.
• Flavonol glucosid hibiscitrin, hibiscetin, gossypitrin và sabdaritrin.
• Oxalat Ca, gossypetin, anthocyanin.
• Dầu, protein, chất xơ, chất khoáng, vitamin.

Tác dụng của Bụp Giấm

Theo y học cổ truyền, Bụp Giấm (lá, hạt, quả) có tác dụng lợi tiểu, lợi gan mật, bổ máu, hạ huyết áp và kích thích tiêu hóa, nhuận tràng, điều trị scorbut và có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn. Đài hoa Bụp Giấm còn có tác dụng chống co thắt cơ trơn, giãn cơ trơn tử cung, trị ho và viêm họng.

Theo y học hiện đại, lá, đài hoa và quả Bụp Giấm có tác dụng hạ áp, hạ đường huyết và bảo vệ gan. Anthocyanin có trong cây Bụp Giấm là một chất chống oxy hóa mạnh, có tiềm năng chống ung thư, bệnh thần kinh và lão hóa, viêm, nhiễm trùng và bệnh tiểu đường. Hibiscin trong đài hoa Bụp Giấm có tác dụng kháng sinh, kháng khuẩn, kháng nấm, chống độc, chống oxy hóa và ổn định đường trong máu. Các acid hữu cơ trong cây Bụp Giấm có tác dụng làm mát, giải nhiệt, lợi tiểu, lợi mật, lọc máu, giảm áp suất mạch, kích thích nhu động ruột, chuyển hóa chất béo và ngăn ngừa bệnh xơ vữa động mạch, béo phì. Ngoài ra, cây còn có tác dụng kháng khuẩn, nhuận tràng và nhiều tác dụng khác.

Liều lượng và cách dùng Bụp Giấm

Bụp Giấm có thể được sử dụng trong chế biến thực phẩm. Lá Bụp Giấm có vị chua và thường được dùng để nấu canh chua. Đài hoa cũng có vị chua và thường được sử dụng như gia vị thay thế giấm, trong nước giải khát, siro và làm mứt.

Lá Bụp Giấm tươi có thể được nấu canh như rau, giúp thanh nhiệt và giải khát. Nước sắc từ đài hoa có thể uống để hỗ trợ tiêu hóa và điều trị các vấn đề về mắt. Nó cũng được sử dụng để điều trị bệnh tim và thần kinh, huyết áp cao và xơ cứng động mạch.

Để làm trà Bụp Giấm, bạn có thể hãm 70g hoa tươi (hoặc 30g hoa khô) với 700ml nước, sau đó thêm một chút đường và uống trong ngày.

Để làm siro Bụp Giấm, bạn cần rửa sạch hoa tươi, để ráo nước và cho vào một bình kín. Lớp hoa và lớp đường sẽ được đặt xen kẽ nhau. Đậy kín nắp và để khoảng 15 ngày. Khi có lớp nước màu đỏ thoát ra từ hoa, bạn có thể sử dụng siro này. Mỗi ngày, bạn có thể dùng khoảng 1 muỗng cà phê và nó có thể giúp chữa ho và hỗ trợ tiêu hóa.

Để làm rượu hoa Bụp Giấm, bạn cần lấy 1kg hoa tươi (hoặc 600g hoa khô), rửa sạch và để ráo nước. Ngâm hoa trong 3 lít rượu có độ cồn 40 độ, sau đó thêm khoảng 150ml mật ong để làm giảm vị chua. Ngâm trong khoảng 10 ngày trở lên để sử dụng.

Bài thuốc chữa bệnh từ cây Bụp Giấm

Hạ huyết áp, nhuận tràng, giải độc gan, thanh nhiệt và hạ cholesterol

• Chuẩn bị: Hoa Bụp Giấm khô 30g, nước 700ml.
• Thực hiện: Rửa sạch hoa Bụp Giấm khô, hãm với 700ml nước sôi. Uống như trà (có thể thêm đường nếu muốn).

Nhuận tràng, kích thích tiêu hóa và lợi gan mật

• Chuẩn bị: Hoa Bụp Giấm khô 600g, rượu cồn 40 độ 3l, mật ong 150ml.
• Thực hiện: Sơ chế hoa Bụp Giấm bằng cách loại bỏ bụi bẩn và phần bị hư. Ngâm hoa Bụp Giấm với rượu và mật ong trong 10 ngày. Mỗi ngày trước bữa ăn, dùng 1 – 2 ly nhỏ để kích thích tiêu hóa.

Giảm ho

• Chuẩn bị: Hoa Bụp Giấm tươi, đường.
• Thực hiện: Rửa sạch hoa Bụp Giấm, để ráo và cho vào một chiếc bình sạch. Cứ 1 lớp hoa, bạn sẽ thêm 1 lớp đường. Ngâm trong 15 ngày. Mỗi ngày, dùng khoảng 30ml.

Lưu ý khi sử dụng Bụp Giấm

Bụp Giấm có lợi cho sức khỏe, nhưng hãy tránh dùng quá 2g/ngày để tránh gây độc tính. Hoạt chất anthocyanin trong cây cũng kém bền khi nấu ở nhiệt độ quá cao, vì vậy cần lưu ý khi chế biến. Đối với phụ nữ mang thai và cho con bú, cần thận trọng vì chưa có tài liệu nghiên cứu đầy đủ về độ an toàn của Bụp Giấm. Bụp Giấm có thể làm giảm nồng độ của diclofenac và acetaminophen, gây giảm tác dụng của các loại thuốc này. Vì vậy, nếu kết hợp Bụp Giấm với các thuốc này, cần lưu ý về liều lượng.

Để bảo quản Bụp Giấm, cần đặt dược liệu ở nơi khô ráo, thoáng mát để tránh ẩm mốc và mối mọt. Bạn có thể phơi sấy Bụp Giấm khô rồi đặt vào hũ kín để sử dụng trong thời gian dài.

Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ cây Bụp Giấm. Hi vọng những thông tin mà Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại cây độc đáo này. Cây Bụp Giấm sẽ phát huy tối đa công dụng nếu được sử dụng đúng liều lượng và chế biến đúng cách. Tuy nhiên, để sử dụng vị thuốc này một cách hiệu quả và an toàn cho sức khỏe, hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm soát rủi ro và tránh mắc phải những tác dụng không mong muốn. Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh