Cây Bạc Hà – Một vị thuốc thảo dược đa năng

Hãy để chúng tôi giới thiệu với bạn một loại cây thảo dược đa năng – cây Bạc Hà. Được biết đến với tên gọi khác nhau như bạc hà, bạc hà nam, bạc hà Nhật Bản, húng cay, húng bạc hà, nạt nặm, chạ phiăc chom (Tày), cây Bạc Hà không chỉ có hương thơm dễ chịu mà còn có rất nhiều công dụng trong việc chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe.

Mô tả cây Bạc hà

Cây Bạc Hà là một loại cây thảo sống lâu năm với thân mọc đứng hoặc bò và có nhiều nhánh nhỏ. Thân cây có màu xanh đậm hoặc tím nhạt và được phân thành nhiều nhánh nhỏ. Lá của cây có màu xanh, dài khoảng 3-5cm, mọc đối diện và có lông ở cả mặt trên và dưới. Cả cây có mùi thơm nhẹ và vị hơi cay mát. Cây thường ra hoa vào tháng 7 đến tháng 10 hàng năm, hoa có màu tím, trắng, hồng nhạt. Quả của cây khá nhỏ và có 4 hạt.

Phân bố, thu hoạch và chế biến

Cây Bạc Hà mọc hoang và được trồng tại nhiều vùng ở nước ta. Chúng được tìm thấy nhiều ở Sapa (Lào Cai), Tam Đảo (Vĩnh Phúc), Ba Vì (Hà Tây), Bắc Cạn, Sơn La. Mùa trồng thích hợp nhất là tháng 8-9 và mỗi năm có thể thu hoạch cây 2-3 lần. Sau khi thu hoạch, cây có thể được phơi hoặc sấy khô để bảo quản.

Công dụng của Bạc Hà

Cây Bạc Hà có nhiều công dụng trong việc chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe:

Theo y học cổ truyền

Bạc Hà có vị cay, mát không độc và được sử dụng trong việc trừ phong nhiệt, làm thuốc thanh lương để chữa cảm mạo, đau đầu, viêm kết mạc mắt, viêm mũi, đau sưng họng, đậu sởi, mề đay, ban chẩn.

Theo y học hiện đại

• Trong điều trị đau dây thần kinh và chống say tàu xe: Tinh dầu Bạc Hà được dùng để xoa bóp nơi đau nhức như xương khớp và thái dương khi nhức đầu. Uống trà Bạc Hà nóng cũng có tác dụng giảm nôn trong trường hợp say tàu xe.
• Trong điều trị ngứa và làm sạch xoang mũi: Bạc Hà có tác dụng sát trùng mạnh giúp giảm ngứa và làm sạch xoang mũi.
• Trong điều trị sốt: Tinh dầu Bạc Hà có tác dụng làm giảm thân nhiệt và chữa cảm sốt, cảm mạo, mũi ngạt, nhức đầu.
• Trong điều trị hôi miệng, căng thẳng: Chewing vài lá Bạc Hà hoặc uống trà Bạc Hà sau khi ăn có thể giúp khử mùi hiệu quả. Uống trà Bạc Hà vào ban đêm có thể giúp giảm căng thẳng và dễ ngủ.

Liều lượng và cách dùng Bạc Hà

• Dùng lá và toàn cây: Ngày uống từ 4 đến 8g dưới dạng thuốc pha.
• Dùng tinh dầu và mentola: Một liều 0,02 đến 0,2 ml, một ngày 0,06 đến 0,6 ml.
• Dùng dưới hình thức cồn Bạc Hà: (lá Bạc Hà 50g, tinh dầu Bạc Hà 50g, cồn vừa đủ 1 lít), uống nhiều lần trong ngày, mỗi lần từ 5 đến 10 hay 15 giọt, cho vào nước nóng để uống.

Bài thuốc chữa bệnh từ Bạc Hà

Dưới đây là một số bài thuốc trị bệnh từ Bạc Hà:

• Thuốc chữa nôn thông mật giúp dễ tiêu hoá: Lá Bạc Hà hoặc toàn cây Bạc Hà bỏ rễ 5g, pha vào 200ml nước sôi, cách 3 giờ uống 1 lần. Có thể dùng cồn Bạc Hà theo công thức tương tự, mỗi lần uống 5-10 giọt.
• Chè chữa cảm mạo, nhức đầu: Lá Bạc Hà 6g, kinh giới 6g, phòng phong 5g, bạch chỉ 4g, hành hoa 6g. Nước sôi đổ vào chờ 20 phút, uống lúc đang nóng.
• Phòng cảm cúm: Bạc Hà, Tía tô, Kinh giới, Hoắc hương mỗi thứ 4-6g, sắc nước cho trẻ uống để chống cúm.
• Tán nhiệt, giải biểu: Bạc Hà 8g, thuyền thoái (xác ve sầu) bỏ chân 12g, thạch cao 24g, cam thảo 6g. Sắc uống trong ngày. Chữa các chứng cảm mạo mới phát có phong nhiệt ở biểu.
• Bột Thạch cao Bạc Hà: Thạch cao sống 40g, Bạc Hà diệp 20g, nghiền mịn, uống 2g-3g mỗi lần; ngày 3 lần, uống với nước nóng. Trị sốt sợ nóng, mồ hôi không thoát, miệng khát, tim hồi hộp, đêm ngủ không ngon.

Lưu ý khi sử dụng Bạc Hà

• Thuốc không được đun sôi quá lâu, nếu là nước sắc, vì Bạc Hà phải cho vào sau.
• Không dùng cho trường hợp biểu hư ra mồ hôi nhiều.
• Tinh dầu Bạc Hà và mentola bôi mũi hoặc bôi trong cổ họng có thể gây hiện tượng ức chế có thể tới ngừng thở và tim ngừng đập hoàn toàn, đặc biệt đối với trẻ con ít tuổi. Do đó, cần thận trọng khi dùng tinh dầu Bạc Hà và dầu cù là cho trẻ con, đặc biệt là trẻ sơ sinh.

Bạn có thể tìm thêm thông tin về cây Bạc Hà và các bài thuốc trị bệnh từ cây này tại Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích cho việc chăm sóc sức khỏe của bạn.