Cây Ba Kích Tím – Đối tác tuyệt vời cho sức khỏe của quý ông

Từ lâu, cây Ba Kích Tím luôn được các quý ông săn lùng như một vị cứu tinh trong những tháng ngày yếu sinh lý. Ba Kích Tím không chỉ có tác dụng bổ dương, chữa liệt dương, điều trị xuất tinh sớm, mà còn giúp điều hòa chức năng sinh lý nam giới. Hãy cùng tìm hiểu về cây Ba Kích Tím thông qua bài viết sau đây của Bác sĩ Y học cổ truyền Nguyễn Trần Anh Thư.

Ba Kích Tím là gì?

1. Mô tả

Ba Kích Tím – còn được gọi là cây Ruột Gà, Ba Kích Thiên, Sáy Cáy (Thái), Chầu Phóng Sì (Tày), Chổi Hoàng Kim, Chày Kiằng Đòi (Dao), Thao Tày Cáy (Mán) – thuộc họ Cà phê (Rubiaceae). Rễ của cây có hình dạng trụ tròn hoặc hơi dẹt, cong queo, dài từ 3 cm trở lên, đường kính từ 0,3 cm trở lên. Bên ngoài, rễ có màu nâu xám hoặc nâu nhạt, có nhiều vân dọc và ngang. Rất nhiều chỗ nứt ngang sâu tới lõi gỗ. Mặt cắt của rễ có phần thịt dày màu tím xám hoặc màu hồng nhạt, và giữa là lõi gỗ nhỏ màu vàng nâu. Vị của rễ có một chút ngọt và chát.

Ảnh: Cây ba kích

2. Phân bố

Cây Ba Kích Tím mọc hoang ở ven rừng, trên đồi rậm giữa các bụi bờ, bãi hoang. Nơi nhiều nhất cây được tìm thấy là ở Quảng Ninh (Hải Ninh, Hồng Quảng), Hà Tây, Phú Thọ, Bắc Ninh và Bắc Giang. Bạn có thể đào lấy rễ của cây Ba Kích Tím quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa thu đông. Rễ được rửa sạch đất cát, loại bỏ rễ con, phơi khô tới khi không dính tay, đập nhẹ để bẹp, sau đó phơi hoặc sấy nhẹ cho tới khi khô.

Ảnh: Ba kích khô

Hiện nay, lượng Ba Kích Tím giả trôi nổi xuất hiện rất nhiều trên thị trường. Vì vậy, bạn cần chọn nhà cung cấp uy tín để mua dược liệu đúng chuẩn.

Bào chế

• Ba kích nhục: Lấy Ba Kích sạch, đồ kỹ hoặc luộc qua. Khi còn nóng, rút bỏ lõi gỗ, cắt đoạn, phơi khô.

• Diêm ba kích nhục: Lấy Ba Kích sạch, trộn với nước muối cho đều, đồ kỹ, rút lõi gỗ, cắt đoạn, phơi khô. Cứ 100 kg Ba Kích, dùng 2 kg muối và lượng nước vừa đủ hòa tan, lọc trong.

• Chích ba kích: Lấy Cam thảo giã dập, sắc lấy nước, loại bỏ bã. Cho Ba Kích sạch vào, đun đến khi mềm xốp có thể rút lõi gỗ. Lấy ra rút lõi khi còn nóng, cắt đoạn, phơi khô. Cứ 100 kg Ba Kích, dùng 6 kg Cam thảo.

Ảnh: Dược liệu ba kích

Thành phần hoá học

Trong rễ cây Ba Kích Tím chứa các thành phần hóa học chính là các hợp chất anthranoid như tectoquinon, 1-hydroxyl-2,3-dimethyl-anthraquinon… Ngoài ra, còn có antraglycozid, các hợp chất iridoid như asperulosid, morofficialosid, đường như fructose, glucose, sucrose và fructo-oligosaccharides, nhựa, acid hữu cơ, phytosterol và ít tinh dầu, morindin. Rễ của cây Ba Kích Tím tươi cũng chứa vitamin C (rễ khô không có Vitamin C).

Tác dụng dược lý

Có rất nhiều nghiên cứu đã được tiến hành ở Trung Quốc về tác dụng của cây Ba Kích Tím. Các nghiên cứu này cho thấy:

• Oligosacarit có thể bảo vệ DNA của tinh trùng người khỏi bị phá hủy bởi H2O2 và là một trong những thành phần tích cực của cây Ba Kích Tím trong điều trị vô sinh. Nghiên cứu cũng đã chứng minh rằng Ba Kích Tím có thể được sử dụng như một loại thuốc thảo dược tự nhiên để tăng cường chức năng sinh sản.

• Các hợp chất anthraquinone từ cây Ba Kích Tím có khả năng ức chế sự tái hấp thu xương, từ đó đồng nghĩa với việc Ba Kích Tím có khả năng chống loãng xương.

• Các Fructo-oligosacarit loại Inulin được lọc từ cây Ba Kích Tím có thể giảm bớt các hành vi giống như trầm cảm và sửa chữa các tổn thương biểu mô ruột trên chuột thực nghiệm.

• Chế muối có thể làm tăng khả dụng sinh học của các hoạt chất trong Ba Kích Tím.

Công dụng và liều dùng

1. Công dụng

Ba Kích Tím có tác dụng bổ dương, mạnh gân xương. Công dụng chủ trị: Liệt dương, di tinh, tử cung lạnh, phụ nữ khó mang thai, kinh không đều, bụng dưới đau lạnh, phong thấp tê đau, gân xương mềm yếu.

2. Liều dùng

Ngày dùng từ 3g đến 9g dưới dạng sắc uống. Thường phối hợp với một số vị thuốc khác.

Kiêng kỵ khi dùng Ba Kích Tím

• Những người bệnh tướng hỏa quá thịnh, âm hư hỏa vượng, táo bón, tiểu đỏ không nên dùng.

• Người miệng đắng, mắt mờ, mắt đau, bứt rứt, khát nước, bệnh tim cũng không nên dùng.

Phương thuốc kinh nghiệm

1. Trị liệt dương, xuất tinh sớm ở nam, chứng vô sinh ở nữ do thận dương hư

• Ba Kích Thiên Hoàn: Ba Kích Thiên 12g, Ngũ Vị Tử 6g, Nhân Sâm 8g (nếu không có, thay bằng Đảng Sâm lượng gấp đôi), Thục Địa 16g, Nhục Thung Dung, Long Cốt, Cốt Toái Bổ, mỗi thứ 12g, tán bột mịn, luyện mật làm hoàn, mỗi lần 12g, mỗi ngày 2 – 3 lần.

• Ba Kích Thiên, Đảng Sâm, Phúc Bồn Tử, Thỏ Ty Tử, mỗi thứ 12g, Sơn Dược 24g, Thần Khúc 12g, tán bột mịn luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 12g, ngày 2 – 3 lần.

2. Trị người lớn tuổi đau lưng, chân yếu, tê mỏi

• Kim Cang Hoàn: Ba Kích Thiên, Xuyên Tỳ Giải, Nhục Thung Dung, Đỗ Trọng, Thỏ Ty Tử, lượng bằng nhau, Lộc Thai 1 bộ, tán bột mịn, luyện mật làm hoàn, mỗi lần uống 8g, ngày 2 – 3 lần với nước sôi ấm.

• Ba Kích Nhục 10g, Thục Địa 10g, Nhân Sâm 4g, Thỏ Ty Tử 6g, Bổ Cốt Toái 5g, Tiểu Hồi Hương 2g, nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.

3. Trị chứng đau tê xương khớp

• Ba Kích Khu Tý Thang: Ba Kích 12g, Đỗ Trọng 12g, Ngưu Thất 12g, Xuyên Tục Đoạn 12g, Tang Ký Sinh 10g, Sơn Thù Nhục 8g, Hoài Sơn 16g, sắc uống.

Lưu ý khi uống rượu Ba Kích Tím

Theo Đông Y, thường khi sử dụng thuốc, người ta không bao giờ sử dụng một vị thuốc mà là sử dụng một bài thuốc. Sai lầm phổ biến của nhiều người là chỉ tập trung vào việc uống rượu có hiệu quả ngay lập tức, đặc biệt là rượu thuốc. Điều này có thể dẫn đến việc sử dụng quá liều.

Vị thuốc Ba Kích Tím có tính ấm và ôn bổ thận dương, tăng cường gân cốt, đồng thời còn có tác dụng tráng dương. Tuy nhiên, nếu chỉ uống rượu Ba Kích Tím để bồi bổ thận dương, hiệu quả có thể đạt được ngay lập tức, nhưng về lâu dài, nó có thể gây suy nhược sinh dục.

Với những người bị suy nhược sinh dục, tốt nhất là nên đến các bác sĩ nam khoa ở các bệnh viện y học cổ truyền. Vì suy nhược yếu sinh lý cần phải biết suy nhược ở điểm nào, thận âm hay thận dương hay cả hai, để bồi bổ cho đúng chứ không chỉ làm cho cương cứng tức thời.

Đa phần việc ngâm rượu thuốc là tự phát, truyền tai nhau hoặc người dân đọc từ đâu đó có bài thuốc ngâm rượu tráng dương rồi làm theo, ngâm nhiều loại thuốc lại với nhau mà không biết việc phối hợp các dược liệu này có hợp với nhau và hợp với cơ địa, thể trạng của người dùng không. Điều này có thể dẫn đến nhiều nguy cơ như ngộ độc rượu, ngộ độc thuốc (quá liều), không đúng bệnh.

Đừng bỏ qua việc chăm sóc sức khỏe của bạn. Hãy truy cập Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh để tìm hiểu thêm về cây Ba Kích Tím và nhiều thông tin hữu ích khác về cây cảnh.