Cây Ký Ninh: Lợi ích và cách chăm sóc

Cây ký ninh, với tên khoa học là Tinospora crispa Miers, là một loại cây leo có tính mát và vị rất đắng. Loài cây này thường được sử dụng để hạ nhiệt, tiêu đờm, tiêu viêm, lợi tiêu hóa, lợi niệu và chống ốt rét cơn. Lá cây đã được nghiền nát hoặc đắp lên các vùng da bị ghẻ, mụn nhọt, lở loét để giảm triệu chứng bệnh. Hãy cùng khám phá thêm về cây ký ninh và những công dụng của nó.

1. Tên gọi và phân nhóm

• Tên gọi khác: Dây thần nông, cây dây cóc, liane quinine (Pháp), bandaul pech (Campuchia), thuốc sốt rét, bảo cự hành.
• Tên khoa học: Tinospora crispa Miers
• Họ: Tiết dê – Menispermaceae.

2. Đặc điểm sinh thái

Cây ký ninh là một loại cây leo, thân non nhẵn bóng, thân già có màu nâu nhạt, hình dáng xù xì tựa da có, dài khoảng từ 6 – 7 cm hoặc hơn. Lá cây có dạng tim, hình trái xoan ngược, mép nguyên, dài từ 8 – 12 cm, rộng 5 – 6 cm, phần cuống ngắn. Cây có hoa mọc thành chùm ở nách của những lá đã rụng. Quả của cây có hình trứng, dài khoảng 12 cm khi chín chuyển từ màu vàng sang đỏ, phần cơm quả dày, chứa 1 hạt đen.

Cây ký ninh mọc hoang ở Lào, Thái Lan, Campuchia. Ở Việt Nam, cây này mọc hoang ở nhiều vùng khu vực phía Bắc như Vĩnh Phúc, Hòa Bình, Hà Giang, Phú Thọ, Tuyên Quang. Đồng thời, cây cũng có thể trồng dễ dàng bằng cách trồng nghiêng xuống đất khoảng 10 – 15 cm và chúng có thể dài khoảng 20 – 15 cm chỉ sau 24 giờ. Tuy nhiên, cây ký ninh phát triển chậm trong mùa lạnh.

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

• Bộ phận dùng: Dây già.
• Thu hái: Quanh năm.
• Chế biến: Dây già được cắt thành đoạn chừng 0.5 – 1 cm, sau đó thái mỏng và có thể sử dụng tươi hoặc khô. Cũng có thể tán thành bột và uống.
• Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát.

4. Thành phần hóa học

Trong dây ký ninh chứa các thành phần chính sau:

• Alcaloid palmatin, có hàm lượng 0.1% trong trọng lượng khô.
• Glucozit không có tinh thể, có thủy phân bằng axit có trên thân khô, tỷ lệ từ 0.60-0.80%.
• Ancaloit becberin, chất đắng columbin (khoảng 2.2%) và picroretin có trong rễ của cây ký ninh.

5. Tác dụng dược lý

Dây ký ninh có nhiều lợi ích đối với sức khỏe con người. Theo y học cổ truyền, dây ký ninh có tác dụng hạ nhiệt, tiêu đờm, tiêu viêm, lợi tiểu, tiêu độc, chống chu kỳ trong sốt, bổ đắng, tiêu thủng, trừ thấp nhiệt, phá huyết thông kinh trệ… Với những đặc tính trên, cây ký ninh được sử dụng trong điều trị một số bệnh lý như sốt rét, phát ban, ho, tiêu hóa kém, mụn nhọt, ghẻ, lở loét và một số bệnh ngoài da khác, cũng như cảm sốt.

6. Tính vị

Dây ký ninh có tính mát và vị rất đắng.

7. Cách dùng và liều dùng

• Thuốc sắc: Sắc dùng 4 – 5 gam khô.
• Thuốc uống: Hãm với nước sôi rồi để nguội uống hoặc nấu thành cao, mỗi ngày dùng 0.5 – 1.5 gam.
• Luyện viên: Ngày dùng 2 – 3 gam.
• Dùng ngoài: Thuốc rửa vết thương ngoài da do mụn nhọt, lở loét…

8. Lưu ý khi sử dụng

Trên đây là một số thông tin về cây ký ninh, hy vọng nó sẽ hữu ích đối với bạn. Lưu ý rằng thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế được lời khuyên, chẩn đoán hay phương pháp điều trị của bác sĩ chuyên khoa. Nếu bạn có bất kỳ vấn đề về sức khỏe, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế.

Hãy ghé thăm Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh để tìm hiểu thêm nhiều thông tin hữu ích về chăm sóc cây cảnh.