Cây Nhót Rừng – Kỳ quan của vùng quê

Lựu là một loại quả quen thuộc, không còn xa lạ với người Hà Nội. Đầu tháng 4, khi nắng bắt đầu hé nở, khắp các con phố tấp nập những gánh hàng rong bán đồ chín. Còn về quả mướp, có lẽ chỉ người miền Bắc mới biết đến, bởi nó gắn liền với tuổi thơ của mỗi người. Quả mướp có hình bầu dục, to bằng ngón chân cái, thịt có màu đỏ tươi, được phủ bởi lớp phấn trắng sáng. Nhìn thấy quả, lòng mọi người đều hào hứng. Khắp nơi hiện lên hình ảnh những cô cậu học trò từ thuở thơ ấu, cầm quả bóng trên tay rồi thi nhau mài phấn trắng trên áo. Có khi chưa kịp rửa, tôi đã hái trái chấm muối tiêu bỏ vào miệng ăn thử, và thật ngon lành.

Quả nhót là gì?

Ban đầu khi ăn, quả nhót có vị cay nồng, chua chua nhưng kỳ lạ là càng ăn càng thấy ngọt. Vị ngọt thấm từng chút một, lan tỏa nơi đầu lưỡi, lòng tự nhủ không biết phải ăn bao nhiêu quả mới là đủ. Khi chấm muối ớt cay cay, chua ngọt, món ngon này khó có thể sánh bằng. Lá ô liu hoang dã chứa tanin, saponin và polyphenol. Quả lựu chứa nhiều chất dinh dưỡng, có thể ăn sống hoặc nấu canh chua thơm. Vỏ quả xanh phơi hay sấy khô có thể dùng làm thuốc. Không chỉ quả, lá, vỏ, và rễ của cây neem cũng có tác dụng chữa bệnh.

Các loài cây nhót

Theo sách “Từ điển thực vật thông dụng – Võ Văn Chi”, ở nước ta có tổng cộng 9 loài cây nhót, trong đó có 4 loài đã biết đến công dụng.

1. Nhót Rừng Châu chấu rừng (Elaeagnus bonii Lecomte)

Loài này chỉ thấy ở Hòa Bình và Ninh Bình. Cây mọc ở bìa rừng, ra hoa từ tháng 1 đến tháng 5, có quả từ tháng 8 đến tháng 10. Quả chín được dùng để ăn tươi hoặc nấu canh chua. Người ta cũng dùng lá làm thuốc chữa bệnh.

2. Nhót dại (Elaeagnus conferta Roxb.)

Loài cây này ở Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam và Malaixia. Ở nước ta, ta có thể gặp loài này từ Hà Nội tới Đà Nẵng qua Khánh Hòa. Cây mọc trong rừng nhiệt đới và thường được trồng để lấy quả. Ra hoa từ tháng 3 đến tháng 4, và có quả từ tháng 4 đến tháng 5. Quả có thể ăn tươi hoặc nấu canh chua. Ngoài ra, quả cũng dùng để làm mứt. Quả còn được dùng làm thuốc chữa tiêu chảy và kiết lỵ kinh niên. Rễ cũng được dùng làm thuốc trừ phong, thông lạc, giảm đau, chữa xương khớp, ngã đau và ho ra máu.

3. Nhót núi, nhót hoa vuông Rươi núi (Elaeagnus gonyanthes Benth.)

Loài này từ Trung Quốc và Việt Nam. Ở nước ta, cây nhót núi mọc ở Lào Cai và Thái Nguyên, thường mọc trên thảo nguyên cây bụi ven rừng. Quả chín vào tháng 12 và có thể ăn được. Quả, lá, và rễ đều được sử dụng trong lĩnh vực y học. Quả được dùng để chữa viêm ruột và tiêu chảy; lá dùng chữa viêm phế quản mạn tính, hen phế quản, cảm ho; rễ dùng để chữa phong thấp, đau khớp, ngã đau, nôn ra máu và chó dại cắn.

4. Nhót Loureiro (Elaeagnus loureirii Champ.)

Loài cây này có nguồn gốc từ Trung Quốc và Bắc Việt Nam. Ở nước ta, cây này gặp ở Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Cây mọc ở môi trường thảo nguyên nhiều cây cối. Cây ra hoa từ tháng 10 đến tháng 12. Quả cây có thể ăn tươi hoặc dùng để ủ rượu. Tại Vân Nam, quả cây được dùng để chữa nhuận tràng, cầm tiêu chảy và giảm ho. Hồng Kông cũng sử dụng quả, lá, và rễ cây nhót Loureiro để chữa suyễn, viêm phế quản, viêm miệng giả, đau dạ dày, viêm gan mạn tính và viêm tủy xương, viêm tinh hoàn cấp tính.

5. Nhót trườn (Elaeagnus sarmentosa Rehd.)

Loài cây này có nguồn gốc từ Trung Quốc và miền Bắc Việt Nam. Nơi mà ta thường tìm thấy loài này là núi Mẫu Sơn, tỉnh Lạng Sơn. Ở Vân Nam và Trung Quốc, rễ, lá, và quả cây nhót trườn được sử dụng trong lĩnh vực y học. Rễ được dùng để trị viêm họng, cảm mạo, ho ra máu, nôn ra máu, động kinh, phong thấp, đòn ngã. Lá được dùng để trị ho khan, ho, viêm phế quản mạn tính. Quả được dùng để chữa viêm ruột và tiêu chảy.

Đây là những thông tin về một số loài cây nhót, một kỳ quan của vùng quê, mang lại cho chúng ta không chỉ là hương vị độc đáo của những quả trái, mà còn là những giá trị y học từ lá, vỏ, và rễ cây. Hãy khám phá thêm nhiều kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh thú vị khác tại Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh.