Cây Gạo Gai

Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh

Giới thiệu về Cây Gạo Gai

Ngày đăng: 4/5/2019 10:11:00 PM

Cây Gạo Gai, còn được gọi là Pơ lang (Tây Nguyên) hoặc Mộc miên (木綿) tại Trung Quốc, có tên khoa học là Bombax ceiba L. và thuộc họ Gạo (Bombacaceae). Loại cây này phổ biến ở miền Bắc Việt Nam, thường được trồng ven đường, trong công viên và đình chùa để tạo nên bóng mát.

Hình 1: Cây Gạo Gai là di sản của làng Sun.

Hình 2: Biển chỉ “Cây Di sản” cho cây Gạo ở làng Sun (Ảnh: Danh Trường)

Hình 3: Hoa Gạo (nguồn: Internet)

Cây Gạo Gai có thân gỗ cao từ 15-20 mét, thân non có hình dạng nón và bạnh vè to ở gốc thân. Cây có cành mọc ngang mà không có gai. Lá của cây mọc theo kiểu so le, có hình dạng giống chân vịt và thường gồm 5-7 lá. Cụm lá này dài từ 9-15 cm và rộng 4-5 cm, cuống chung của lá dài hơn phiến lá. Lá của cây sẽ rụng vào mùa đông. Hoa của cây được tạo thành từ cụm ở đầu cành. Hoa Gạo có màu đỏ rực, cảnh quan đẹp mắt và thường nở vào mùa xuân trước khi cây thay lá mới. Nhạc sĩ Đức Minh đã tạo ra một bài hát có tên là “Em là hoa Pơ lang” để tán dương vẻ đẹp của hoa Gạo: “… Nhớ cánh hoa Pơ lang, đẹp nhất rừng Tây Nguyên”. Hoa Gạo có đài dày, hình chuông và bao gồm 5 thuỳ ngắn cũng như 5 cánh hoa rời. Mặt ngoài của hoa có lớp lông nhung, hoa cũng có nhiều nhị và hợp lại thành 5 bó hoa ngắn hơn cánh hoa. Quả của cây có hình dạng nang, hình thoi và dài từ 8-15 cm. Quả có nhiều hạt, và khi khô, vỏ của quả sẽ nứt thành 5 mảnh. Bên trong vỏ quả, có chứa một lớp lông trắng mềm được gọi là bông gạo, thường được dùng để nhồi gối. Cây Gạo Gai thường có hoa vào tháng 3 và quả chín vào tháng 5.

Loài cây này có nguồn gốc từ Ấn Độ (?), nhưng hiện nay được trồng rộng rãi ở nhiều nước ở Châu Á như Malaysia, Indonesia, miền nam Trung Quốc và Việt Nam.

Cây Gạo Gai không chỉ được trồng để tạo bóng mát, mà các bộ phận của cây còn được sử dụng trong y học.

Theo tài liệu nước ngoài, cồn chiết xuất từ vỏ cây Gạo Gai chứa các hợp chất phenolic và flavonoid, có tác dụng chống oxi hoá mạnh, kháng vi khuẩn gam âm (Salmonella typhi) và vi khuẩn gam dương (Staphylococcus aureus).

Nụ hoa Gạo Gai chứa protein, carbohydrat, chất vô cơ cùng với các thành phần Ca, P và Mg. Gôm của cây khi chảy ra từ thân cây, có thể cho ra các chất như L-arabinose, D-galactose và acid D-galacturonic. Hạt của cây chứa chất béo cùng với các chất D-galactose và L-arabinose.

Công dụng của Cây Gạo Gai

Theo Y học cổ truyền Việt Nam và nước ngoài, nhiều bộ phận của cây Gạo Gai được sử dụng để làm thuốc:

• Vỏ thân cây Gạo Gai: Vỏ có vị cay, tính bình và có tác dụng khư phong, trừ hấp, hoạt huyết, tiêu thũng và làm lành viêm khớp. Bạn có thể lấy 50g vỏ tươi của cây Gạo Gai, rửa sạch và giã nhuyễn, sau đó đắp lên những bộ phận bị đau nhức. Bạn cũng có thể kết hợp vỏ cây Gạo Gai với Nghệ và Ngải cứu, giã nhuyễn và bôi lên những trường hợp gãy xương, trật khớp hoặc để làm lành vết thương nhanh chóng. Nước sắc từ vỏ cây Gạo Gai có thể được ngậm hoặc sử dụng để súc miệng để làm giảm đau răng. Ở Cúc Phương (Ninh Bình), người Mường sử dụng vỏ thân cây Gạo Gai, sau khi sắc uống, để điều trị bệnh đau dạ dày và bệnh quai bị. Theo tài liệu từ Ấn Độ, nước sắc từ vỏ cây Gạo Gai cũng có tác dụng làm dịu viêm và cầm máu.

• Rễ non của cây Gạo Gai: Rễ rất ngọt và có tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm giảm số lượng tiểu cầu trong máu, phân hủy cục bộ và cải thiện quá trình tiêu hóa. Rễ cây Gạo Gai được sử dụng để điều trị bệnh tả và kiết lỵ. Ở Indonesia, nước ép từ rễ cây Gạo Gai được sử dụng để giảm sốt.

• Hoa Gạo Gai (Mộc miên hoa): Hoa có vị ngọt, tính lương và tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm giảm viêm và cầm máu. Chúng được sử dụng để điều trị bệnh tiêu chảy, kiết lỵ và huyết khối. Hoa Gạo Gai tươi được giã nhuyễn và đắp lên mụn nhọt, chỗ bị sưng hoặc các vết thương chảy máu. Hoa Gạo Gai khô cũng có thể được dùng để làm trà giải nhiệt và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.

• Hạt cây Gạo Gai: Ở Việt Nam, hạt cây Gạo Gai được sử dụng để tạo lợi sữa cho người cho con bú. Dầu từ hạt cây cũng có thể được sử dụng để ăn hoặc để làm xà phòng.

• Gôm của cây Gạo Gai: Gôm có tác dụng tốt cho sức khỏe, giúp làm săn chắc da và giảm viêm. Ở Ấn Độ, gôm Gạo Gai được sử dụng để tăng cường sinh lực. Ở Campuchia, gôm Gạo Gai được kết hợp với nước để cầm máu và điều trị bệnh lậu.

Tác giả: TSKH. Trần Công Khánh

Tổng lượt xem: 2295

Nguồn: Chơi cây cảnh – Nơi chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc cây cảnh